به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، علیرضا مختارپور،‌ دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در یادداشتی که ۳ شهریورماه در شماره ۵۱۸۵ روزنامه جام جم منتشر شد، به معرفی صفات و ویژگی های استاد با نگاهی بر کتاب  «آشپزی دوره صفوی» اثر ایرج افشار پرداخت. متن این یادداشت در ادامه آمده است:

امروزه در معرفی افراد از تعابیر مختلفی به صورت پیشوند یا پسوند استفاده می شود مانند دکتر، مهندس، کارشناس، فعّال و  ... یکی از این نوع پیشوندها که اتفاقا بسیار هم رایج شده تعبیر «استاد» است! استاد در موارد مختلفی به کار می رود از جمله:

دارندگان درجه تحصیلی خاص و اعضای هیات علمی؛ دارندگان مهارت، افراد حاذق، برای مثال در این بیت نظامی گنجه ای: ز گوهر سُفتن استادان هراسند/که قیمت مندی گوهر شناسند؛ معلمان، آموزگاران، مدرّسان، برای مثال در این بیت ظهیر فاریابی: تمتّعی که من از فضل در جهان دیدم//همین جفای پدر بود و سیلی استاد؛ رئیس، سرور، مهتر قوم، برای مثال در این بیت کسائی مروزی: رودکی استاد شاعران جهان بود//صد یک از وی تویی کسائی؟ پَرگست [یعنی هرگز، معاذا... [؛ گاه نیز به صورت «اوستا» برای صاحبان تجربه در مشاغلی همچون بنّایی، نجّاری و مانند آنها به کار می رود، برای مثال در این بیت مولوی:  هرکه گیرد پیشه ای بی اوستا/ریشخندی شد به شهر و روستا.

یکی از آثاری که به کوشش مرحوم ایرج افشار، که خدمات ارزنده ای در معرفی میراث مکتوب ایران زمین به عمل آورده، منتشر شده کتابی است با عنوان «آشپزی دوره صفوی» شامل دو رساله به نام های «کارنامه در باب طبّاخی و صنعت آن» اثر حاجی محمدعلی باورچی و «مادّه الحیوه» اثر نورا...، آشپزباشی شاه عبّاس.

 هر دو رساله در واقع شامل دستور پخت غذاهای مختلف آن روزگار بوده و بسیار خواندنی و قابل توجّه است.

ابتدای رساله مادّه الحیوه مطلب کوتاهی درباره استاد و صفات وی آمده که اگرچه بظاهر درباره استاد آشپزی است امّا در حقیقت می توان -غیر از یک سطر-آن را که نمونه ای از تعریف استاد و استادی در سبک زندگی ایرانی-اسلامی است، تعریفی جامع برای همه استادان در تمام حوزه ها و رشته ها دانست.

اینک متن این مطلب:

« فصل در بیان آن که استاد کیست و صفت استاد چیست.

استاد آن است که به هیچ وجه من الوجوه از ابتدا تا انتها از کار خود غافل نشود و به امید هیچ کس نگذارد و عُجب و غرور که افعال شیطان است به خود راه ندهد و به دیانت و امانت موصوف باشد. صفت او آن است که پا از دایره شرع بیرون ننهد و در هر وقت از صلوه و صوم خالی نباشد و مرتکب مناهی نگردد و ظاهر و باطن خود را پاک و پاکیزه نگه دارد و جمیع اسباب و آلات طبخ را پاکیزه نگه دارد و مخصوصا گوشت را آب کشیده کار کند که لذّت طعام و لذّت دست از تقوی و طهارت پیدا می شود.

و غیرت و حمیت و بردباری و خُلق خوش و نیکوکاری و با عمله سازگاری لازمه این کار است و مردانگی و جَلدی خدا داده است. از بی حیایی اجتناب باید کرد و از پُرآهی احتراز که راه غالب است. بیت:
هر که او نیک می کند یا بد// نیک و بد هر چه می کند یابد

من آنچه شرط بلاغ است با تو می گویم //تو خواه از سخنم پند گیر و خواه ملال

و هر کس که بدین صفت ها که از صد، یکی و از بسیار اندکی گفته شد موصوف شود او را استاد می توان گفت و بدو عاریه نیست، واگرنه جای عیسی آسمان و جای طوطی شاخسار .

نظم:
نه هرکه چهره برافروخت دلبری داند//نه هرکه آینه سازد سکندری داند

هزار نکته باریک تر ز مو اینجاست//نه هرکه سر بتراشد قلندری داند.»