پنجشنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۷ - ۰۹:۳۸

مراسم بزرگداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار/۲

نقش بی‌بدیل کتابخانه‌های عمومی در تدوین برنامه‌های آینده و حل مسائل آن

سید عباس صالحی

سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارسال پیامی به مراسم بزرگداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار بر نقش بی‌بدیل کتابخانه‌های عمومی در تدوین برنامه‌های آینده و حل مسائل آن تأکید کرد.

گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که برای حضور در مراسم افتتاح هفته کتاب در شهر کاشان (پایتخت کتاب ایران) حضور یافته، با ارسال پیامی به مراسم بزرگداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، ضمن گرامیداشت این روز تأکید کرد: ما برای توانمندسازی کتابداران که قشری آرام و اثر گذار در جامعه هستند مسئولیت داریم، همانطور که آنها رسالت تاریخی خود را در آگاهی بخشیدن به جامعه، بارها و بارها به خوبی به انجام رسانده‌اند.

متن پیام ارسالی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این مراسم به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

ایام مبارک ربیع‌الاول و میلاد حضرت رسول اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع) را به شما اهالی کتابخانه و حافظان و مروجان فرهنگ بشری تبریک می‌گویم. تقارن این ایام مبارک با روز کتابدار و هفته کتاب‌خوانی برای همه ما فرصت دیگری برای بهره‌گیری از میراث و تجربه گرانقدر دینی به‌منظور تدبر بیشتر در موقعیت کنونی خودمان می‌دهد؛ باشد که از این راه بتوانیم ارزش کتاب و کتابخانه را نمایان کنیم و بهترین شیوه‌ها برای مدیریت امور کتابخانه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن برای خدمت به مردم را بیاموزیم.

کتابخانه در تمدن ما، یک انبار یا آرشیو کتاب نیست، بلکه نهاد اجتماعی با سابقه و اثرگذاری است که همیشه نقش برجسته‌ای در توسعه شهرها و روستاها داشته است. در طول فعالیت‌های سال های اخیر با کتابداران فعالی آشنا شده‌ام که کتابخانه را مرکز مدیریت طرح‌های توسعه روستایی و محله‌ای کرده‌اند و موفقیت‌های بی‌نظیری را برای منطقه خود به ارمغان آورده‌اند. بارها دیده‌ایم که با روشن شدن چراغ یک کتابخانه طرح‌های جدیدی برای توسعه روستایی و یا محله‌ای تدوین و به اجرا گذاشته شده است.

در خاطره‌های جمعی، روز گاری طولانی را به یاد می‌آوریم که جامعه ما - به معنای مرسوم در جهان امروز - دانشگاه نداشت؛ اما این کتابخانه‌ها بودند که در مراغه و بلخ و نیشابور و اصفهان، نقش دانشگاه را بر عهده داشتند. کم نبودند جویندگان علم و دانشی که همچون ابن سینا، کتابخانه‌ها را مقصد سفرهای خود و مسکن خویش قرار می‌دادند. همیشه علمای بزرگی داشته و داریم که به کتابخانه و کتابداری خود افتخار کرده و کتابخانه را مرکز هویتی خود تعریف می کنند.

 در واقع، فروغ هر جامعه و تمدنی، از چراغی برمی‌خیزد که در کتابخانه روشن است.

امروز هم بیشتر و بهتر از هر زمانی، کتابخانه‌ها می‌توانند با شناخت و همت شما کتابداران آن نقش تاریخی خود را بازیابند.

باید به کتابخانه برگردیم و خوشبختانه با خوشفکری و همت شما کتابداران، استقبال نسل‌های جدید از کتابخانه به وضوح بیشتر شده است.

فقط یک کتابدار آگاه است که می‌تواند کتابخانه را از یک آرشیو راکد و ساکت به فضای اجتماعی چرخش «دانش» و «مباحثه» و «گفت و گوه» و «آموزش» و «پژوهش» و «حل مسئله» تبدیل کند. کتابدار است که می‌تواند کتابخانه را تبدیل به یک مرکز فرهنگی و آموزشی بزرگی برای جامعه پیرامونش کند.

کتابدار آگاه، «واسط میانه کتاب» و «خواننده» و واسط میان «زمان نوشتن» و «زمان خواندن» است و هم کتاب را می‌شناسد و هم خواننده را و هم نیازهای کلی جامعه، و تمدن را، و به همین خاطر می‌تواند بنا به نیازهای خواننده و کلیت جامعه، کتاب‌های مناسبی را پیدا و معرفی کند. از این رو بخش مهمی از مسئولیت اجتماعی کردن کتابخانه‌ها بر دوش کتابداران است. کتابدار است که می‌تواند مردم بیشتری را به کتابخانه دعوت کند و کتابدار است که می‌تواند ظرفیت‌های جدید کتابخانه برای توسعه شهرها و روستاها را به سازمان‌ها و نهادهای مسئول و مربوط معرفی کند.

در برنامه‌های ترویج کتابخوانی دولت‌های یازدهم و دوازدهم نقش پررنگی به کتابخانه‌ها داده شد و کتابداران هم مشارکت فعال و اثر گذاری در اجرای این برنامه‌ها دارند. همه ما در جریان این برنامه‌ها به اهمیت کتابخانه‌ها به مثابه فضای واسط میان نهادهای شهری پی بردیم و ظرفیت‌های تازه‌ای به وجود آمد. امروز در بسیاری از مناطق، کتابخانه جایی شده است که برای مثال، شهرداری در کنار آموزش و پرورش، مدیریت فرهنگی شهر، سازمان‌های مردم نهاد و رسانه‌ها جمع می‌شوند و برای «حل مشکلات و تدوین برنامه‌های آینده» گفت و گو می‌کنند. کتابداران آگاه از همه امکانات تازه ظهور و به خصوص ظرفیت «شبکه‌های اجتماعی مجازی» و «جست و جوی اطلاعات» همچون یک فرصت و یک ابزار استفاده می‌کنند. کتابداران زیادی داریم که با حضور آگاهانه و مسئولانه در شبکه‌های مجازی با همه جمعیت خارج از کتابخانه ارتباط برقرار کرده و آنان را به حضور در کتابخانه فرا می‌خوانند.

در مواجهه با مسائل جدیدی که با آن مواجه می‌شویم نیاز به نیازهای مختلف داریم و بی‌شک کتابخانه یکی از مهم‌ترین نهادهای جامعه امروزی است که هم در سطح محلی و منطقه‌ای و هم در سطح ملی، ظرفیت‌های بی‌نظیری برای ارتقای جامعه، تدوین برنامه‌های آینده و حل مسائل آن دارد.

دولت وظیفه خود می‌داند که زیرساخت‌ها و منابع کالبدی، فنی و انسانی لازم برای توسعه کتابخانه‌ها و به خصوص، بهبود زندگی و کار کتابداران را فراهم آورد.

یک بار دیگر، روز کتابدار را به همه کتابداران ایران تبریک می‌گویم. ما برای توانمندسازی این قشر آرام و اثر گذار جامعه مسئولیت داریم، همانطور که آنها رسالت تاریخی خود را در آگاهی بخشیدن به جامعه، بارها و بارها به خوبی به انجام رسانده‌اند.

خوشبختانه در این سال‌های اخیر، نهاد کتابخانه‌ها توانسته است علاوه بر استفاده از همه ظرفیت‌های درون سازمانی، بسیاری از نهادهای دیگر را هم به همکاری در عرصه توسعه کتابخانه‌ها و توانمندسازی کتابداران و ارتقای جایگاه اجتماعی کتابخانه‌ها دعوت کند، که از یکایک مدیران و کارشناسان آگاه و فعال این نهاد ارزشمند، تشکر می‌کنم و برای همه فعالان این عرصه آرزوی توفیق دارم.