به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) مشهد که بهمن ماه ۱۳۹۷ افتتاح شد،‌ طی یک سال گذشته با ارائه خدمات و برنامه های متنوع فرهنگی به یکی از مراکز برجسته فرهنگی در استان خراسان رضوی و کشور تبدیل شده است.

داستان کتابخانه مرکزی مشهد از آنجا آغاز شد که ساخت این کتابخانه به عنوان پروژه ای ملی به تصویب رسید. کلنگ زنی کتابخانه مرکزی مشهد در سال ۱۳۷۴ انجام شد تا در ضلع شمال غربی میدان صحیفه مشهد، در محل تقاطع دو خیابان ۸ شهریور در جنوب، خیابان آب و برق در شرق و خیابان هفت تیر در شمال، با زیربنایی حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ متر مربع ساخته شو؛ اما این پروژه  عظیم به دلیل مشکل تأمین اعتبار در دهه اولیه فعالیت خود، به کندی پیش رفت تا اینکه در اوایل دهه هشتاد از یک پروژه ملی به یک پروژه استانی تقلیل یافت و به لحاظ تأمین اعتبار برای ادامه فعالیت، با مشکل مواجه شد. در سال ۱۳۹۷، پس گذشت ۲۳ سال از آغاز این پروژه، علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، از اهتمام و ورود نهاد برای ساخت و تکمیل کتابخانه مرکزی مشهد، که بهره‌برداری از آن به یک مطالبه مردمی تبدیل شده بود، خبر داد. این اقدام با تشکیل کمیته افتتاح کتابخانه مرکزی مشهد در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با تأمین اعتبار از محل پرداخت سهم نیم‌درصد شهرداری‌ها، آغاز شد.

این پروژه پس از چندین ماه کار مستمر در ۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۷ به ثمر رسید و با توجه به همزمان با چهل سالگی انقلاب اسلامی، کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) نام گرفت و با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افتتاح شد. 

عضویت بالغ بر ۲۲ هزار نفر طی یک سال در کتابخانه مرکزی مشهد

کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) مشهد در چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب، یک سال پس از افتتاح، در حال حاضر پذیرای ۲۲ هزار و ۵۲ عضو است و با ۸۵ هزار و ۳۶۲ نسخه کتاب در بخش مخزن و ۱۴۴۲ نسخه خطی و سربی به ارائه خدمت می پردازد. طی سالی که گذشت از این کتابخانه ۱۷۸ هزار و ۴۶۶ کتاب به امانت گرفته شده است.

اهدای بیش از ۳۰ هزار کتاب از سوی خیرین

در یک سال گذشته بیش از ۳۰ هزار و ۹۹۱ نسخه کتاب به ارزش بیش از یک میلیارد و چهارصد میلیون ریال از طرف اعضا و دیگر شخصیت های حقیقی و حقوقی و ناشرین به کتابخانه اهدا شده است.

اجرای بیش از ۱۲۰ برنامه فرهنگی طی یک سال

از زمان افتتاح کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) تاکنون بیش از ۱۲۰ برنامه فرهنگی در این مرکز فرهنگی برگزار شده است. ۵۲ ویژه برنامه مناسبتی، ۳۶ برنامه ویژه بخش کودک، ۱۵ نشست کتابخوان کتابخانه ای و ۳ نشست کتابخوان مدرسه ای، ۱۱ کارگاه آموزشی، ۹ کارگاه مشاوره و برگزاری ۴ مسابقه نقاشی، از فعالیت های فرهنگی شاخص این کتابخانه بوده است.

نشست های قصه گویی بر پایه تفکر فلسفی، نمایش نامه خوانی، برگزاری همایش های تندخوانی، کارآفرینی برای نوجوانان، کارآفرینی برای جوانان و دانشجویان، کارگاه های آموزشی نویسندگی و داستان نویسی، مهارت های مطالعه، اصول  قصه گویی برای مادران و آموزش تدبر در قرآن از جمله برنامه های مستمر کتابخانه در یک سال گذشته بوده است. همچنین کلاس های خلاقیت برای کودکان، اوریگامی با ابزارهای بازیافتی، مسابقه اسباب بازی، کارگاه کتاب سازی، کلاس نقاشی و کلاس کاردستی با نمد از جمله برنامه های مستمر بخش کودک است.

آموزش استفاده از کتب مرجع به دانش آموزان، کتابخانه گردی برای دانشجویان و ارگان های خاص، آموزش شیوه استفاده از نرم افزار کتابخانه ای سامان، آموزش رده بندی دیوئی، آموزش خط بریل برای متقاضیان، آموزش کامپیوتر ویژه اعضای نابینا، کارگاه های آموزشی شیوه استفاده از پایگاه های اطلاعاتی، نشست کتاب خوان ویژه اقشار مختلف، شاهنامه خوانی ویژه کودکان و اعضای نابینا، پخش فیلم های آموزشی برای کودکان، کلاس های مشاوره فرزندپروری از دیگر برنامه های کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) در یک سال گذشته بوده است.

برنامه های شاخص فرهنگی

ویژه برنامه «دستان بینا» در روز جهانی نابینایان، ویژه برنامه «گلبانگ یار مهربان» در روز جهانی ناشنوایان، جشن روز جهانی کودک، جشن دهه کرامت، نشست تخصصی روند تکاملی روزنامه نگاری در خراسان با مشارکت بخش مطبوعات کتابخانه آستان قدس رضوی، نمایش عروسکی در بخش کودک در مناسبت های خاص، مشارکت برای ارسال اقلام به مناطق سیل زده، برگزاری نهمین جشنواره کتابخوانی رضوی و نشست بازخوانی بیانیه گام دوم انقلاب با حضور نماینده مقام معظم رهبری در کشور سوریه از دیگر برنامه های شاخص کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) در یکسال گذشته بود.

همکاری با نهادهای فرهنگی استان به منظور ترویج کتابخوانی

همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) مشهد با اداره اوقاف و امور خیریه و کانون ناشنوایان استان در قالب تفاهم نامه، به برگزاری برنامه های متعددی همچون برپایی نمایشگاه های کتاب، برگزاری نشست های کتابخوان، بازدید رئیس کانون ناشنوایان استان و دانش آموزان و مربیان مدارس استثنایی از بخش ناشنوایان، برگزاری جلسات هم اندیشی با اعضای کانون ناشنوایان برای بهبود عملکرد بخش ناشنوایان، عضویت رایگان اعضای ناشنوا در کتابخانه، برگزاری همایش «گلبانگ یار مهربان» همزمان با روز جهانی ناشنوایان و برگزاری نشست کتاب خوان تخصصی ناشنوایان انجامید.

همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس خراسان رضوی

همچنین برگزاری همایش خوانش و معرفی کتاب «شهربانو» با حضور نویسنده، رونمایی از کتاب «قصه های احکام برای کودکان»، رونمایی از کتاب «تا ابد با تو می مانم» و برنامه های فرهنگی متنوعی همچون نشست های کتابخوان، جمع خوانی، قصه گویی، برپایی نمایشگاه های کتاب و عکس از تمثال شهدا، نمایشگاه پوستر مفهومی فرماندهان هشت سال دفاع مقدس و برگزاری نشست بصیرتی هفته بسیج، حاصل همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس بوده است.

همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) و مرکز اسناد و کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

در قالب تفاهم نامه همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) و مرکزاسناد و کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نیز فعالیت هایی نظیر تشکیل جلسه هم اندیشی با بخش کتابخانه سیار آستان قدس، ارائه خدمات تحویل مدرک به کاربران توسط کتابخانه سیار آستان قدس، دسترسی کتابخانه مرکزی امام خمینی (قدس سره) به کتابخانه دیجیتال آستان قدس، رفع نواقص آرشیوی مطبوعات و مجلات کتابخانه مرکزی امام خمینی (قدس سره) و مذاکرات برای دسترسی به نسخه دیجیتال نشریات و مطبوعات کتابخانه آستان قدس برای استفاده کاربران کتابخانه مرکزی، انجام شده است.

همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) و خانه جوانان خراسان رضوی

برگزاری نشست کتاب خوان پژوهش ویژه قشر جوان، نمایشگاه های کتاب و سایر برنامه های فرهنگی متنوع نیز حاصل همکاری کتابخانه مرکزی امام خمینی (قدس سره) و خانه جوانان استان بوده است.

فعالیت بیش از ۴۰ بخش در کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) مشهد

کتابخانه مرکزی مشهد با زیربنای ۱۱۵۰۰ متر در ۶ طبقه، فضای مطلوبی ارائه کرده است. سالن مطالعه خواهران با نام شهیده مهری زارع عباس آبادی در طبقه چهارم کتابخانه مرکزی امام خمینی(قدس سره) واقع است. این بخش شامل یک سالن مطالعه با میز و صندلی دونفره  و تک نفره، نمازخانه، کمد امانت، سیستم گرمایش و سرمایش همراه با تهویه و  نور مناسب بوده و ظرفیت آن حدود ۲۰۰ نفر است. سالن مطالعه گروهی خواهران، سالن VIP خواهران، ۱۱ اتاق VIP (به صورت تک نفره) و اتاق مطالعه محققان ویژه خواهران از دیگر بخش های آن است.

سالن مطالعه برادران در طبقه سوم کتابخانه شامل سالن مطالعه با میز و صندلی دو نفره و تک نفره، نمازخانه، کمد امانت، سیستم گرمایش و سرمایش همراه با تهویه و  نور مناسب است. ظرفیت این سالن نیز حدود ۲۰۰ نفر بوده و سالن مطالعه گروهی برادران، سالن VIP  برادران، ۱۱ اتاق VIP (به صورت تک نفره)، اتاق مطالعه محققان ویژه برادران از بخش های آن است.

همچنین بخش آماده سازی منابع نیز در طبقه سوم کتابخانه قرار دارد. مسئولیت این بخش ثبت، ساماندهی و آمادسازی منابع کتابخانه، اصلاح رکوردهای مشکل دار، اصلاح رده دیوئی، بررسی کتب اهدایی و نهایتا ثبت و نصب لیبل و بارکد کتب است.

بخش های فهرست نویسی، مدیریت آموزش، دیداری و شنیداری در طبقه اول کتابخانه واقع است. بخش دیداری و شنیداری شامل ۳۰۰۰ حلقه  لوح فشرده در بیش از ۴۰۰ موضوع است.

بخش ناشنوایان و سالن جلسات در طبقه اول قرار گرفته است و به عنوان مکانی برای برگزاری جلسات، نشست ها، دورهمی ها، خوانش ها و برنامه های فرهنگی و آموزشی استفاده می شود.

 بخش های گالری، میز خدمت و نابینایان در طبقه همکف است. بخش نابینایان شامل کتب بریل و گویا، ماشین تحریر پرکینز، برجسته نگار، نوتیکر، چاپگر بریل، دستگاه بهدید، دستگاه سروش و نیز نوشت افزارهای مخصوص نابینایان است. تمامی سیستم های کامپیوتری موجود در این بخش مجهز به صفحه خوان های jaws و nvda و یک پرینتر با خروجی بریل است.

بخش مرجع در طبقه همکف با حدود ۵ هزار نسخه کتاب مرجع فارسی و لاتین واقع است. در مجاورت آن بخش نشریات ادواری با بیش  از ۱۰۰ عنوان نشریه و ۸ عنوان روزنامه پر تیراژ قرار دارد.

بخش کودک کتابخانه در فضایی اختصاصی با ده هزار نسخه کتاب، شامل قسمت های مختلفی همچون بخش مادر و کودک و اتاق بازی کودک است.

پایگاه های اطلاعاتی، بخش مخزن و گردش کتاب نیز در طبقه منفی یک، در فضایی وسیع با ظرفیت بیش از ۲۰۰ هزار نسخه کتاب، قرار دارد. بخش های تحویل مدرک، آرشیو نشریات با آرشیو کاملی از دو دوره مهم تاریخ ایران(پیش از انقلاب و پس از انقلاب اسلامی) شامل ۱۰۳ عنوان نشریه در ۱۶۶۸ نسخه و نیز بخش نسخ خطی از دیگر بخش های مهم کتابخانه است.

بخش های صحافی، اینترنت، کلاس های آموزشی و کتب اهدایی اساتید نیز از دیگر بخش های این کتابخانه است. همچنین امکان استفاده از خدمات وای فای رایگان در این کتابخانه موجود است.

گفتنی است، کتابخانه مرکزی مشهد به عنوان بزرگ ترین کتابخانه عمومی کشور با گنجایش حدود ۲۰۰ هزار نسخه، علاوه بر بخش‌های معمول کتابخانه‌های عمومی، ده بخش و خدمت جدید را برای اولین بار به مراجعان ارائه کرده است. بخش‌هایی چون خدمات تحویل مدرک، بخش ناشنوایان، بخش کم سوادان، بخش مادر و کودک، بخش دیداری و شنیداری، بخش مدیریت واحدهای سیار و شعب، پیشخان کتابخانه‌های عمومی، بخش مهد کتاب، آسمان نما و اتاق نجوم، اتاق علم، دفتر پیشخان دولت الکترونیک و رستوران، فروشگاه محصولات فرهنگی از جمله بخش های این کتابخانه است.