به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس، این کارگاه با سرفصل‌های الزامات راه‌اندازی خدمات برای معلولان و سالمندان، ویژگی‌های یک کتابخانه دوستدار معلول و سالمند، اصول طراحی جهانی و دسترس‌پذیر و فناوری‌های کمکی و انطباقی، با تدریس منصوره فیض آبادی، دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی برگزار شد.
فیض آبادی در این کارگاه بیان کرد: اولین گام برای داشتن یک کتابخانه دوستدار معلول و سالمند اینست که به این گروه از جامعه خدمات مطلوب ارائه نماییم و نگرش خود را نسبت به این گروه و نیازهای این افراد تغییر دهیم.
وی اظهار کرد: براساس اعلام مرکز ملی آمار ایران در سال ۹۰ جمعیت افراد دارای معلولیت در کشور بالغ بر یک میلیون و ۱۷ هزار و ۶۵۹ نفر می باشد و باتوجه به رویکرد جامعه بشری به معلولان ، در زمان حال تک تک این افراد توانایی ویژه ای دارند که باید از آنها استفاده شود.
فیض آبادی گفت: در کشور دو قانون جامع حمایت از معلولان طی دو سال ۸۳ و ۸۶ وضع شد اما متأسفانه این افراد به عنوان بزرگترین اقلیت جامعه جهانی در جنبه های مختلف آموزشی، بهداشت و درمان و دسترسی به اطلاعات و... با مشکلات بسیاری مواجه اند.
او با اشاره به روند پیری جمعیت در کشور عنوان کرد: باتوجه به افزایش جامعه سالمندی در کشور پیرو آن با افزایش جامعه معلولان نیز مواجه ایم. این در حالیست که در دهه شصت ایران یکی از جوانترین کشورهای دنیا بود اما براساس آمار در سال ۲۰۵۰ کشور وارد سن ۶۰ سالگی و سالمندی خواهد شد که پیرو آن افراد دچار اختلالات ناشی از ناتوانی سن می شوند که افزایش معلولیت را بدنبال دارد.
فیض آبادی در ادامه به جمعیت معلولان کشور اشاره و بیان کرد: ۳ استان بالای صد هزار معلول در کشور داریم که این استان ها شامل فارس، تهران و خراسان رضوی هستند که بالاترین تعداد افراد دارای معلولیت را دارند و ۵ استان پنجاه هزار تا یکصد هزار معلول در استان های خوزستان، کرمان ، مازندران ، اصفهان و آذربایجان شرقی و استان های تا بیست هزار معلول که اکثریت استان ها را شامل می شوند.
وی افزود :کشور ایران به علت مواجه با جنگ، حوادث جاده ای و بالا بودن تعداد بیماران دیابتی بیشترین فراوانی گروه معلولان جسمی و حرکتی را دارد و پس از آن بیشترین گروه معلولین به معلولین ذهنی، اختلالات شنوایی ، بینایی، روانی و صوت و گفتار اختصاص دارد.
فیض آبادی ابراز کرد: باتوجه به اینکه کتابخانه ها نقش بسیار مهمی در فراهم کردن اطلاعات به معلولان و کلیه افراد جامعه را دارند لذا این مراکز می توانند در زمینه آموزش، فراغت و توانمند سازی کمک بسیار زیادی به این اقشار کنند؛ چرا که بیشتر خواسته معلولان توانمندسازی آنان از دو جنبه اشتغال و استقلال مالی آنهاست.
این کارشناس مدیریت اطلاعات ادامه داد: آمارها نشان می دهد که جمعیت بسیار کمی از معلولان در کتابخانه های تحت پوشش نهاد عضو هستند و این عدم عضویت به دلیل عدم ارائه خدمات مناسب باتوجه به ویژگی این افراد است. از سوی دیگر در کتابخانه ها عدم توجه کافی به معلولان نمی شود.
فیض آبادی معتقد است اگر بخواهیم یک کتابخانه دوستدار معلول باشیم باید فضای دسترسی و خدمات آن به گونه ای باشد که قابل استفاده برای همه اقشار جامعه باشد، گفت: نگاه به معلولیت در جامعه تابع دو الگوی پزشکی و الگوی جامعه می باشد که متأسفانه در جامعه ما الگوی غالب الگوی پزشکی است و بیانگر آن است که اگر فرد معلول مشکل دارد به دلیل نقص عضوی است که فرد دارد.
وی تأکید کرد: این در حالیست که کتابخانه ها بایستی الگوی اجتماعی را الگوی محور خود قرار دهند؛ چرا که در این الگو مشکلات اصلی ساختار جامعه است و در صورتیکه یک فرد معلول نتواند از یک ساختمان استفاده کند بدلیل معماری نامناسب و عدم دسترسی به اطلاعات صحیح است که در این راستا جامعه باید خود را اصلاح کند.
این کارشناس مدیریت اطلاعات با بیان اینکه باید موضوع برابری فرصت ها را در کتابخانه ها بوجود بیاوریم، تأکید کرد: باید از زاویه دید این افراد خدمات را در کتابخانه ها طراحی و ارائه نماییم.
فیض آبادی همچنین در خصوص ارائه طراحی خدمت به معلولان در کتابخانه ها اشاره و ابراز کرد: باید هفت بعُد برنامه ریزی، تبلیغات و توسعه، دسترس پذیری، خدمات و برنامه ها، کارکنان، مجموعه و تجهیزات فناوری در این خصوص مد نظر قرار گیرد.
جمع آوری اطلاعات از نیازمندی های معلولان در فضای کتابخانه ها از دیگر موضوعاتی بود که فیض آبادی به آنها اشاره کرد و افزود: ۱۰ نیاز برتر در این زمینه تدوین شد که وجود کارکنان با برخورد مناسب، داشتن آسانسور مجهز به دکمه های برجسته، کفپوش و سرویس بهداشتی های مناسب از اصلی ترین نیاز معمولان بود. این در حالیست که از سوی سایر افراد با معلولیت های مشخص، بودجه مناسب برای ارائه خدمات، برگزاری کلاس آموزش زبان اشاره، کلاس سواد آموزی برای ناشنوایان بیسواد و کم سواد ، کلاس جمله سازی و روخوانی از جمله دیگر نیازهای مطرح شده بود.
وی همچنین یادآور شد: اطلاع رسانی ضعیف از دیگر موارد مطرح شده توسط افراد دارای معلولیت می باشد و نیاز است که در این خصوص اقدامات لازم در خصوص برگزاری روزهای خاص همچون روز عصای سفید و یا روز کتابخوانی و یا برگزاری کارگاه ها اطلاع رسانی لازم و به موقع به این افراد انجام شود و یا با حضور این افراد مراسمات برگزار شود.
فیض آبادی همچنین با اشاره به اینکه هر یک از کتابخانه های عمومی دارای سایت می باشند و بایستی طراحی این سایت به گونه ای باشد که دسترسی آسان برای افراد دارای معلولیت در آن تعبیه شده باشد، گفت: باید دسترسی به سایت به گونه ای باشد که محتوا، پسووردها و اطلاعات به روز آن برای همه افراد جامعه در دسترس باشد.
شایان ذکر است در پایان مباحثی همچون رده‌بندی اطلاعات و نکات کاربردی در خصوص نرم افزار سامان، پویایی کتابخانه ها و موارد مربوط به وبلاگ ها ، پلتفرم ها و شبکه های اجتماعی از جمله پرسش های مطرح شده توسط شرکت کنندگان در این کارگاه آموزشی بود.