به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه عمومی استان کهگیلویه و بویراحمد، به مناسبت روز بزرگداشت ملاصدرا، نشست علمی «ملاصدرا و اخلاق اجتماعی» با حضور سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ نجمه کیخا، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و محسن جبارنژاد، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کهگیلویه و بویراحمد برگزار به صورت برخط برگزار شد.
محسن جبارنژاد، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان کهگیلویه و بویراحمد در ابتدای نشست به بررسی روش‌شناسی فلسفه‌ورزیِ ملاصدرا پرداخت و تاکید کرد: انسان و شناخت ابعاد وجودی او از دیرباز مورد توجه اندیشمندان ایرانی حوزۀ دین، اخلاق، فلسفه و عرفانِ پیش و پس از اسلام بوده است. در حکمت متعالیه صدرایی، که با نگاه به رویکردهای قرآنی، برهانی و عرفانی و با هدف تفاهم این مشرب‌ها تبیین شده است نیز مسئله اخلاق اجتماعی جایگاهی ویژه دارد.
جبارنژاد تصریح کرد: کتابخانه‌های عمومی در رویکرد جدید خود، به عنوان نهادی اجتماعی و همگانی عمل میکنند و میتوانند خاستگاهی برای ایجاد تغییر در جامعه و توجه به بنیادها و مظاهر اجتماعی اخلاق باشند.
وی با تفکیک قائل‌شدن میان اخلاق اجتماعی و اخلاق فردی، تأکید این جلسه را بر جنبه اجتماعی اخلاق در فلسفه‌ورزی صدرا دانست و گفت: امروز ما به یک خودشناسی ملی در حوزه اخلاق اجتماعی نیازمند هستیم.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان، شیوه دستیابی و تجویز راه رهایی ما در حوزه اخلاق جمعی را از وظایف فلسفه برشمرد و گفت: به کمک سنت کهن ـ و نه کهنه ـ است که می‌توانیم دلالت‌ها و اشاراتی برای جهت‌دهی به انسان ایرانی در تلاطم‌های جهان مدرن پیدا کنیم و مطلوب‌ها و رذیلت‌های اخلاق جمعی را بشناسیم.
سیدباقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در طلیعه بحث خود با اشاره به موضوع عمومی‌کردن فلسفه یا هر دانش انتزاعی دیگر، توجه مخاطبان بحث را به این نکته سوق داد که وجه غالب اندیشه‌ورزی در سنت ایرانی و اسلامی، نه فلسفه به معنای مصطلح بلکه ادبیات منظوم و منثور بوده است و قاطبه مردم ایران اندیشه و حکمت را بیشتر در آثار متفکرانی نظیر سعدی و حافظ و مولانا و فردوسی و دیگر بزرگان ادبی جست‌وجو کرده‌اند و نه لزوماً در نگاشته‌های فیلسوفانی نظیر ابن‌سینا و ملاصدرا. وی یکی از دلایل این امر را موضوع زبان و سخن‌گفتن ادیبان به زبان قوم و فهم عمومی دانست
وی افزود: بت‌سازی از فلسفه و فیلسوف و اینکه همه چیز را بدون روش از او مطالبه کنیم، رویه‌ای غیرفلسفی و حتی مخالف با سیره فلسفی صدراست. صدرا می‌خواست امکانِ گفت‌وگوی فیلسوف و عارف و فقیه را فراهم آورد و با این کار دردِ چندپارگی فکری در زیست‌جهان ایرانی را علاج کند و لذا در حکمت متعالیه‌اش به همه آنها جایگاهی اختصاص داد و از هر منبع معرفتی که به آن دسترسی داشت بهره‌برداری کرد.
معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش دیگری از سخنانش و در اشاره به نسبت میان فلسفه صدرا و اخلاق اجتماعی، به موضوع «نگرش وجودی» در اندیشه صدرا اشاره کرد. وی گفت: دال مرکزی تفکر صدرایی، نگرش وجودی او به انسان و جهان است. این نگرش وجودی باعث می‌شود که خیلی از مسائلی که حالت اثباتی و ذهنی دارند، در فلسفه ملاصدرا حالتی ابژکتیو و واقعی پیدا کنند. در واقع، در این نگرش، فلسفه خودش یک نوع حرکت است و موجب می‌شود که دانش فلسفه به یک فن تقلیل نیابد. این سخن معروف ملاصدرا که «حکمت یعنی بدل‌شدنِ آدمی به جهانی عقلانی که بازتابی از جهانِ عینی او باشد» نیز به معنای «صیرورت» یا «شدن» انسان است که با هرگونه فروبستگی ناسازگار است، و این یعنی تکامل انسان در بعد اخلاقی‌اش.
نجمه کیخا، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی از ضرورت نگاه معتدل به ملاصدرا گفت بر موضوع خودشناسی ملی تأکید کرد. وی ملاصدرا را به عنوان فیلسوفی که خدمات فکری مهمی، هم به مقوله ملی و هم به مقوله معنویت داشت، مورد توجه قرار داد.
کیخا تصریح کرد: ملاصدرا ثمره و نتیجه مطالعات و اندیشه‌ورزی‌های فلسفی را با مطالعات دینی، یکجا، در دستگاه فکری حکمت متعالیه عرضه می‌کند و با جمعی که میان عرفان، قرآن و برهان انجام می دهد، این مهم صورت می‌پذیرد.
وی افزود: تاکید ملاصدرا بر قرآن باعث می‌شود ویژگی‌های حکمی و معرفتیِ موجود در قرآن نیز به این دستگاه فلسفی راه پیدا کند. من درباره اینکه ملاصدرا چه نگاهی به قرآن دارد و چه طرح را نویی در این حوزه در انداخت صحبت نمی‌کنم، اما یکی از ویژگی‌های قرآن این است که میان امور مختلف، از جمله مباحث نظری و عملی، تفکیک قائل نمی‌شود.
کیخا ادامه داد: در قرآن حکمت عملی و حکمت نظری از هم گسسته نیست و مباحث اخلاقی قرآن همه با هم و در آیات مختلف درهم تنیده هستند.