به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به نقل از خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بررسی تجربیات کشورهای توسعه‌یافته حکایت از نقش پررنگ توسعه کسب‌وکارهای کوچک بر رونق اقتصادی این کشورها دارد. این کسب‌وکارها به‌عنوان یک عنصر مهم در پیشرفت‌های اقتصادی-اجتماعی این کشورها شناخته می‌شوند. اعظم صنعت‌جو، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و دبیر علمی همایش بین‌المللی «کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک» معتقد است: «کتابخانه‌های عمومی در زمنیه کسب‌وکارهای کوچک می‌توانند با نهادهایی که مسئولیت اجتماعی مستقیم دارند یا این رسالت در ذیل وظایفشان تعریف شده است، مانند سازمان استاندارد، استانداری‌ها، مؤسسه‌های کارآفرینی، پارک‌های علم و فناوری، مؤسسه‌های دانش‌بنیان و وزارتخانه‌هایی مانند تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعامل داشته باشند، البته شرط این تعامل ارتباط دو سویه است.»

اکوسیستم کسب‌وکار و استارت‌آپ با فضای کتابخانه‌های عمومی چه ارتباطی دارد؟ کتابخانه‌های عمومی چطور می‌توانند وارد فضای کسب‌وکار شوند و از آن حمایت کنند؟
کسب‌وکارهای کوچک، عمدتاً مبتنی بر مشاغل جدید است و این نوع مشاغل هستند که زمینه‌ساز رشد کسب‌وکارهای کوچک می‌شوند اما این مشاغل باید با یک ایده نو و خلاقیت شکل بگیرد و مبتنی بر نیازهای جامعه باشد؛ به‌طور حتم پشتوانه خلاقیت و نوآوری قطعاً آگاهی، دانش و اطلاعات است و این آگاهی و اطلاعات زمانی ارزشمند می‌شود که بر یک منبع ارزشمند متکی باشد.

در دنیایی که عصر انفجار اطلاعات است و با وجود فضای مجازی نمی‌توان اطمینان حاصل کرد که این اطلاعات منبع معتبری دارند یا خیر؟ یا آلودگی اطلاعاتی در این منابع وارد شده است یا خیر؟ بهتر است این آگاهی و اطلاعات از منبعی صادر شود که کیفیت آن تضمین شده باشد. اینجا است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند وارد شوند و منابع خود را که گزینش شده، داوری شده، مجموعه‌سازی و سازماندهی شده است، برای دادن اطلاعات و آگاهی‌بخشی در زمینه کسب‌وکارهای کوچک در اختیار افراد بگذارند.

کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان یک فضا می‌توانند شرایطی را فراهم کنند تا افرادی که دنبال کسب‌وکارهای کوچک هستند با اطلاعات کافی درست و مطمئن وارد این مسیر شوند و در ادامه نیز با  آگاهی و دانش در این مسیر قدم بردارند.

در علم اقتصاد چند نوع کسب‌وکار وجود دارد؟
کسب‌وکارها به چند دسته کسب‌وکارهای بزرگ، متوسط و کوچک و خرد تقسیم‌بندی می‌شوند. کسب‌و کارهایی که زیر ۵۰ نفر در آن حوزه فعالیت می‌کنند؛ به‌عنوان کسب‌وکار کوچک شناخته می‌شوند و مشاغلی که کمتر از ۱۰ نفر در آن‌ها فعالیت می‌کنند؛ جزو کسب‌و کارهای خرد هستند؛ به‌عنوان مثال؛ کسب‌وکارهای خانگی زیرمجموعه کسب‌وکارهای کوچک هستند. 

افرادی که دارای یک ویژگی مشابه هستند، معمولاً کسب‌وکار کوچک را شکل می‌دهند. این افراد ممکن است با هم نسبت فامیلی داشته باشند یا تخصص یکسانی داشته باشند یا آشنایی  با یک موضوع همسان آن‌ها را به یکدیگر پیوند داده باشد و نمود مجموع این عوامل در مشاغل خانگی قابل رؤیت هستند. 

همایش بین‌المللی «کتابخانه‌های عمومی و کسب‌و کارهای کوچک» در بخش تشریح قوانین و مجوزها نیز آگاهی‌های خوبی به کارآفرینان می‌دهد؛ به‌عنوان مثال ایجاد کسب‌وکارهای کوچک و خانگی نیازمند دریافت یک سری مجوزها است که این مجوزها باید از نهادهایی مانند صنایع غذایی، وزارت بهداشت درخواست شود و دنبال کردن این همایش و پیش‌نشست‌های آن می‌تواند برای کارآفرینان در این بخش‌ها نیز مفید باشد. 

کتابخانه‌های عمومی چطور می‌توانند از کسب‌وکارهای کوچک در بخش اعلام برنامه و بعد از شروع این نوع مشاغل حمایت کنند؟
کتابخانه‌های عمومی علاوه بر منابع گزینش شده و مهمی که دراین مراکز درباره کسب‌وکارهای کوچک دارد و می‌تواند آن‌ها را در اختیار کارآفرینان قرار بدهد، نقش مهمی نیز در توانمندسازی کارآفرینان ایفا می‌کند. کتابخانه‌های عمومی می‌توانند حلقه واسط و ارتباطی خوبی برای افرادی باشد که می‌خوهند وارد یک کسب‌وکار کوچک شوند؛ علاوه بر این، کتابخانه‌های عمومی می‌توانند افراد دارای کسب‌وکارهای کوچک را به مشاوران خبره پیوند دهند یا از نظر پشتوانه حمایتی و مالی آن‌ها را به اسپانسرهایی که در این زمینه مایل به سرمایه‌گذاری هستند، مرتبط کند.

کتابخانه عمومی پشتوانه مالی برای حمایت از این نوع کسب‌وکارها را ارائه نمی‌دهد و اساساً حمایت مالی از این نوع کسب‌وکارها جزء وظایف کتابخانه‌های عمومی نیست اما این مراکز می‌توانند تسهیل‌کننده، ارتباط‌دهنده و پیونددهنده اجزای مختلف کسب‌وکارهای کوچک با یکدیگر باشند.

افرادی که در جست‌وجوی کسب‌وکار کوچک هستند، افرادی که در فرآیند کسب‌وکار کوچک حضور دارند و افرادی که می‌خواهند در ادامه مسیر این کسب‌وکارها رشد کنند؛ می‌توانند کتابخانه‌های عمومی را محمل مناسبی برای رشد خود در این زمینه بدانند؛ همچنین کتابخانه‌های عمومی می‌تواند منابع، فضای تعامل و گفت‌وگو و مشاوره‌های اطلاعاتی دقیقی را از طریق کتابداران در اختیار کارآفرینان قرار بدهد و پل ارتباطی میان کارآفرینان و جامعه اطلاعاتی مشابه باشد.

آموزش کارآفرآینان، ارتباط آن‌ها با سازمان‌های مربوطه و در اختیار گذاشتن منابع و فضای مناسب برای کسب‌وکار نیز خدمت دیگری است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند به کارآفرینان ارائه کنند.

آیا منابع مشخصی در حوزه کسب و کار و فعالیت اقتصادی در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد؟
البته من تعداد منابعی که در ارتباط با کسب‌وکارهای کوچک و در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد، اطلاع ندارم و کتاب‌هایی که تاکنون در ارتباط با این حوزه شناسایی و خریداری شده از طریق بخش تأمین منابع نهاد کتابخانه‌ها وارد کتابخانه‌های عمومی شده است اما حوزه کسب‌وکار یک بحث میان‌رشته‌ای است و تنها چند جلد کتاب اقتصادی در بخش کسب‌وکار، نمی‌تواند تمام منابع این حوزه را تأمین نمی‌کند.

به‌عنوان مثال مباحث روانشناسی، جامعه‌شناسی و اقتصادی در مجموع در ایجاد یک کسب‌وکار کوچک دخیل هستند؛ به‌عنوان مثال، محیط اجتماعی در سیستان و بلوچستان یک نوع خاصی از کسب‌وکار را می‌تواند حمایت کند و اکوسیستم شهرهای بزرگ و کوچک در مناطق دیگر نوع دیگری از فعالیت اقتصادی را می‌توانند حمایت کند؛ زیرا نیاز جامعه در شهرها و استان‌ها مختلف متفاوت است؛ به‌عنوان مثال، نیاز شمالی‌ها با جنوبی‌ها در حوزه کسب‌وکار متفاوت است. البته متناسب با هر جامعه محلی مجموعه‌سازی منابع کتابخانه‌ای می‌تواند متفاوت انجام شود.

کارآفرینان شهرهای کوچک و بزرگ و محروم چطور می‌توانند از دستاوردهای کتابخانه‌های عمومی در زمینه کسب‌وکارهای کوچک استفاده کنند؟
کارآفرینان در شروع تشکیل کسب‌وکارهای کوچک دغدغه‌هایی مانند چگونگی شروع، انتخاب نوع کسب‌وکار و دریافت مجوزها را دارند این افراد وقتی وارد کسب‌وکار می‌شوند برای ادامه مسیر نیز نیازهای دیگری پیدا می‌کنند؛ زیرا در این مرحله به این مسئله فکر می‌کنند که‌ آیا برای کسب‌وکار من بازار وجود دارد که این مرحله خود نیازمند آسیب‌شناسی است.

اگر این دید را داشته باشیم که منابع اطلاعاتی فقط محدود به فضای کتابخانه‌ای به صورت فیزیکی و منابع موجود در این مراکز نیست، می‌توان گفت کتابداران کتابخانه‌های عمومی باید یک راهنمای تمام‌عیار برای کارآفرینان باشند تا بتوانند در این زمینه اطلاعات خوبی را به آن‌ها ارائه کنند؛ بنابراین کتابداران باید منابع کسب‌وکار را در هر فضایی بشناسند و آن را برای این افراد دسترس‌پذیر کنند. کتابخانه براساس تعریف جدید باید فضایی سازنده باشند؛ یعنی در فضای کتابخانه عمومی می‌توان فناوری‌ها و نوآوری‌های جدید را به کارآفرینان آموزش داد و این فناوری‌ها نخستین‌بار در کتابخانه‌های عمومی نمایش داده شوند. یعنی کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان محیط و  فضای خلق ایده شناخته شود و اگر قرار است تولیدی محقق شود این محیط خلق ایده می‌تواند کتابخانه عمومی باشد.

کتابخانه‌های عمومی برای حمایت از کسب‌وکارهای کوچک با کدام سازمان‌ها و ارگان‌ها همکاری می‌کند و برای ساماندهی اطلاعات در این زمینه چه فعالیت‌های را انجام می‌دهد؟
کتابخانه‌های عمومی در زمنیه کسب‌وکارهای کوچک می‌توانند با نهادهایی که مسئولیت اجتماعی مستقیم دارند یا این رسالت در ذیل وظایفشان تعریف شده است، مانند سازمان استاندارد، استانداری‌ها، مؤسسه‌های کارآفرینی، پارک‌های علم و فناوری، مؤسسه‌های دانش‌بنیان و وزارتخانه‌هایی مانند «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» تعامل داشته باشد. البته شرط این تعامل، ارتباط دوسویه است.

شرط تحقق این ارتباط دوسویه چیست؟
تمام تلاش کتابخانه‌های عمومی این است که ازطریق بستر خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها، فضاهای مجازی، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با کسب‌وکارهای کوچک را وارد تعامل با محیط‌های کتابخانه‌ای کند تا این حلقه ارتباط با کارآفرینان بتواند به ثمر بنشیند.

کتابخانه‌های عمومی با چه نهادهای مهمی در ارتباط با کسب‌وکارهای کوچک باید تعامل حیاتی و سازنده برقرار کند؟
قطعاً «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» مهم‌ترین وزارتخانه‌ای است که می‌تواند با کتابخانه‌های عمومی در زمینه کسب‌وکارهای کوچک تعامل داشته باشد. استانداری‌ها نیز نقش مهمی در این فرایند دارند زیرا  کتابخانه‌های عمومی در یک محیط محلی قرار دارند و برای تعامل با جامعه محلی که مشاغل کوچک را ایجاد کردند، باید زمینه این ارتباطات تسهیل شود. مؤسسه‌هایی که قوانین و مقررات وضع می‌کنند، مانند سازمان استاندارد، مؤسسه‌هایی که می‌توانند از این کسب‌وکارها حمایت مالی کنند مانند «سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران» بهتر است با کتابخانه‌های عمومی در زمینه کسب‌و کارهای کوچک همکاری کنند و این مسیر نیازمند همکارهای چندجانبه است.

برای جذب کارآفرینان و پشتیبانی از آنان برای اینکه دست خالی از کتابخانه‌های عمومی برنگردند، چه پیشنهادی دارید؟
این همایش در مرحله اجرای خود است و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز با تمرکز بر ساماندهی منابع کسب‌وکارهای کوچک شرایط خوبی را برای حمایت از کارآفرینان در نظر گرفته است. کتابخانه‌های عمومی ارتباط با سازمان‌ها، برگزاری مشاوره‌های تخصصی و دوره‌های آموزشی که قرار است مرتبط با این کسب‌وکارها در کتابخانه‌ها برگزار شود یا دعوت از متخصصان مباحث مدیریت، جامعه‌شناسی، کارآفرینی و اقتصاد را پیگیری می‌کند یا آموزش استارت‌آپ‌ها از زبان افرادی که خودشان متولی یک استارت‌آپ خاص هستند، پیگیری می‌کند و قطعاً این تدارکات علمی، تجربیات خوبی را می‌تواند در اختیار کارآفرینان قرار بدهد.