به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان قم، مهدی توکلیان، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان قم در یادداشتی با عنوان «دو صد گفته چون نیم کردار نیست...» در روزنامه جام جم به مناسبت فرارسیدن هفته کتاب، نگاهی به وضعیت کتابخانه های عمومی در ایران داشته است. متن کامل یادداشت در ادامه آمده است.
در ادبیات رایج مدیریتی بسیاری از صحبت‌ها در حد وعده و وعید می‌ماند و در ذهن مخاطبان همان پیام تاثیر می‌گذارد. کتاب و کتابخوانی از جمله کلیدواژه‌های مرسوم در گفتمان فرهنگی در سطح مدیران و نخبگان است و میزان اهمیت ترویج و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی نیز پس از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر هیچ مخاطب فهیم و آگاهی که در عصر رسانه‌های نوین زیست می‌کند، پوشیده نیست.
هرچند وعده و وعیدهای بسیاری در حوزه فرهنگی هم چنان از مطالبات اساسی در نظام حکمرانی و مردمی است اما برخی رویدادهای جهادی و شکل گرفته از روحیه جمعی برای رسیدن به تعالی فرهنگی نویدبخش و مایه امید در جامعه است اما انجام برخی از فرآیندهای فرهنگی در جورچین چند وجهی نیاز به همت و تلاش بیشتری دارد. دسترسی عادلانه به کتاب و کتابخوانی از سیاست‌های دولت مردمی است که اقدامات وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی ایران در این راستا از هفته کتاب سال گذشته با همراهی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به عنوان وسیع‌ترین شبکه فرهنگی ایران اسلامی در حال برنامه‌ریزی و اجرایی شدن است. برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برگزاری نمایشگاه‌های مجازی و استانی برای دسترسی عموم مردم به کتاب، توسعه شبکه کتابخانه‌های عمومی، چه در مراکز استان‌ها و چه کتابخانه‌های روستایی که بیش از ۷۰۰ کتابخانه روستایی درحال حاضر در کشور فعال است، از جمله این خدمت‌رسانی‌ها هستند. همچنین در این دولت کتابخانه‌های سیار که وظیفه خدمت‌رسانی به مردم و مناطق کم‌برخوردار را برعهده دارد، رشد بیش از ۵۰ درصدی داشته است. با توجه به این که ۸۲ درصد شهرهای ایران اسلامی کتابخانه عمومی دارند اما ۱۸ درصد شهرها فاقد کتابخانه‌عمومی هستند. تلاش در ایجاد کتابخانه‌های مرکزی در کلانشهرها از دیگر اقدامات موثر در توسعه فضاهای فرهنگی برای عموم شهروندان در شهرهای بزرگ است. بسیاری از کلانشهرهای ایران اسلامی به دلیل مرکزیت فرهنگی اجتماعی و سیاسی، در ذهن عموم مردم دارای همه امکانات هستند، اما به جهت خدمات کتابخانه‌ای و فرهنگی به نسبت جمعیت همان کلانشهر محروم است. لذا ایجاد کتابخانه مرکزی نه تنها دغدغه نهاد کتابخانه عمومی بلکه می‌تواند یکی از اولویت‌های آتی دولت و مدیریت شهری باشد. چراکه کتابخانه مرکزی دسترسی مردم را به حوزه کتاب و کتابخانه‌ای افزایش خواهد داد و امکان دسترسی عادلانه و فراگیر و سراسری، امانت گرفتن کتاب برای شهروندانی که امکان خرید کتاب را ندارند فراهم خواهد کرد.
کتاب، سکوت‌مندی باوقار و مداراورزی مهربان و بهبودخواه روح انسان است و کتابخانه سکونت‌گاه وفاداران فرهنگ هر سرزمین است که مهر ورزیدن و عاشقانه زیستن برای بهبود جامعه را در میان اعضای خود نشر می‌دهد. کتابخانه‌ها گنجینه‌هایی ناشناخته و میراث ناملموسی هستند که قدرشان کمتر شناخته و معرفی شده است. کتاب گوهر ارزشمندی است که شاید به دلیل فراوانی و در دسترس بودن راحت در حاشیه زیست امروز مردم قرار گرفته است. تلاش در اهمیت دادن به گسترش فضای کتابخانه‌های عمومی در کشور و اهمیت دادن به تهیه و توزیع محتوای مناسب و مورد نیاز برای تمام سنین و اعضای کتابخانه‌های عمومی در کنار بهبود اوضاع معیشتی کتابداران از تلاش‌ها و حمایت‌های دولت سیزدهم است که با جدیت و پیگیری مدیریت جهادی و جوان نهاد کتابخانه‌های عمومی درتحقق بخشیدن بخشی از مطالبات کتابداران و کتابخوانان ایران اسلامی محقق شده است. توجه به موضوع معیشت کتابداران و با توجه به تأکید رئیس جمهور فرهنگ‌دوست و دستور وزیر دغدغه‌مند فرهنگ و با تصویب هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، افزایش فوق‌العاده ویژه احکام کارگزینی از ۳۵ به ۵۰ درصد، در آبان ماه و در آستانه هفته کتاب و روز «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» در حال انجام شدن است. این اقدام ارزشمند بر اساس پیگیری‌های متعدد طی ماه‌های اخیر و برگزاری جلسه با مسئولان دستگاه‌های مرتبط محقق شده است و این تلاش جمعی، بخشی از همراهی و همدلی ظرفیت دولتی و بر اساس رایزنی‌های متعدد به منصه ظهور رسیده است. در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری در جهت تعریف خدمات نوین، بهینه‌سازی، گسترش و ارتقای خدمات برای اقشار مختلف جامعه در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور انجام شده است که نمود عینی آنها، در کتابخانه‌های تازه بهره‌برداری شده قابل مشاهده است و این فرآیند در بازطراحی و بهینه‌سازی کتابخانه‌های عمومی موجود نیز درحال اجرایی شدن است. وعده‌هایی که در یک سال گذشته محقق شده گواه محکمی بر فعالیت این نهاد مردمی غیردولتی است که با حمایت‌های دولت سیزدهم در راستای توسعه عدالت فرهنگی در خدمت مردم ایران اسلامی قرار گرفته است. بهره‌برداری و آغاز به کار دو کتابخانه مرکزی به مجموعه کتابخانه‌های مرکزی و رشد فزاینده در حوزه امانت کتاب و عضویت نشان می‌دهد طی مدت گذشته میزان خدمات نهاد افزایش داشته است. در حال حاضر موجودی کتاب در کتابخانه‌های عمومی کشور نزدیک به ۵۰ میلیون نسخه است. این در حالی است که در قانون نهاد، بودجه‌ای برای ساخت کتابخانه و علاوه بر آن، بودجه‌ای برای خرید کتاب وجود ندارد؛ با وجود این تلاش مدیران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای روزآمدسازی منابع کتابخانه‌ها متناسب با زیست‌بوم مناطق محتلف مشهود است. همت و همراهی و همدلی مدیران فرهنگی و دستگاه‌های فرهنگی درکنار همیاری وهمراهی خیرین و مردمی فرهنگ‌دوست می‌تواند افق‌های روشنی در ارتقای فرهنگ کتاب و کتابخوانی بر اساس منویات رهبر معظم انقلاب(مدظله العالی) را برای نسل‌های آینده رقم بزند.
