به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر، همزمان با سی‌ویکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، آیین تجلیل از کتابداران، فعالان و خادمان عرصۀ کتاب و کتابخوانی استان بوشهر با حضور نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه بوشهر، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی استان بوشهر، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان بوشهر، مدیرعامل بانک ملت استان، جمعی از استادان، دانشجویان و کتابخوانان و کتابداران استان بوشهر برگزار شد.
کتاب، پایه اصلی تمدن و تعالی است
آیت‌الله صفایی بوشهری، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه بوشهر در این مراسم با قدرانی از تلاش‌های مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان و فعالان حوزه کتاب و کتابخوانی گفت: ارزش و تقدس کتاب آن‌گاه معلوم می‌شود که توجه کنیم اولین پدیدآورندۀ آن خداست و آخرین معجزۀ خداوند هم کتاب است. در تاریخ بشریت، شخصیت‌های ماندگار در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، دارای تألیف بوده‌اند. می‌توان به جرأت گفت که تاریخ تمدن بشری با کتاب تشخص و تجلی پیدا کرده و پایه اصلی تمدن و تعالی، کتاب است.
وی ادامه داد: ما دو نوع خاطره‌نگار داریم: یکی خاطره‌نگاری که در جلوه فیلم، عکس و صوت نمایان می‌شود که از ظاهر انسانها می‌ماند، و دیگری خاطره‌نگار شخصیت‌هاست که همان کتاب است. شخصیت انسان در کتاب تجلی پیدا می‌کند و برترین عامل مانایی و کشف اوست. جامعه‌ای که منظومۀ کتاب در آن رشد پیدا کرده، در معرض پیشرفت فوق‌العاده قرار گرفته است. کتاب یک منظومه است؛ یک پدیده جهشی نیست. هر جا این منظومه دچار اشکالات اقماری شده، قطعاً تابش آثار آن نیز کم شده است.
وی افزود: آغازین عضو منظومۀ کتاب، انسان است. این انسان است که می‌نویسد؛ بنابراین، تألیف آن نشان از انسانیت مؤلف و خوانشش هم نشان از انسان‌بودن مخاطب دارد. از این‌رو، مبدأ و مقصد کتاب، انسان است و به‌همین دلیل از مقولات انسانی به‌شمار می‌رود. دومین گام منظومۀ کتاب، سواد است. مؤلف، مجموعه‌ای از دانش‌ها را می‌آموزد و سپس آنها را طبقه‌بندی کرده و به آنها نظام می‌دهد. سومین مرحلۀ آن نیز ارائۀ داشته‌ها به زبان قلم است. خیلی از افراد سواد دارند، ولی دانش نوشتن ندارند.
آیت‌الله صفایی‌بوشهری گفت: مراحل بعدی منظومۀ کتاب، ویراست، چاپ، ارائه و نقد و بررسی آن است. تمام این مراحل در یک ویژگی مشترک هستند و آن هم تولید و ارائه آن برای «خواندن» است. اگر کتابی تولید شود ولی خوانده نشود، گویی این مقولۀ عظیم دچار سقط پیش از تولد شده است. از این‌رو کتابخانه‌ها در این زمینۀ نقش مهمی دارند تا کتاب تولید شده، خوانده شود.
امام جمعه بوشهر یادآور شد: در عرصۀ کتابخوانی نیاز به کار ویژه است. البته خوشحالم که هم‌اکنون یک بیستم از جمعیت استان بوشهر عضو کتابخانه‌های عمومی هستند و ۵۰ درصد مردم این منطقه کتاب به امانت گرفته‌اند. این نشان می‌دهد که بوشهر در حوزۀ کتابخوانی مسیر روبه‌رشدی را آغاز کرده است.
وی که خود از مؤلفان پرکار جنوبی است، به آخرین اثر منتشرشدۀ خود اشاره و تصریح کرد: آخرین کتابی که چاپ کرده‌ام دانشنامۀ کتاب بوشهر است که آثار ابن‌نوح سیرافی (مؤلف قرن دوم هجری قمری) تا مؤلفان جدید استان بوشهر را دربرمی‌گیرد. مایۀ افتخار است که استان بوشهر مؤلفانی دارد که آثار آنها امروزه به‌عنوان کتاب مرجع تدریس می‌شود. خوشبختانه استان بوشهر از دیرباز در منظومۀ کتاب تاریخ درخشانی دارد.
وی یادآور شد: در حوزۀ عمومی‌سازی تألیف، مشکل اساسی داریم. باید با فرهنگ‌سازی در عرصه عمومی، به جوانان اعتماد به‌نفس بدهیم تا دانش‌اندوزی کنند. لازم است آثار، قبل از چاپ، در معرض نقد قرار بگیرند. مؤلفان باید نقدپذیر باشند؛ چون نقد، نقدینگی شخصیت و دانش آنها را عیان می‌کند.
وی با بیان اینکه باید از چاپ و انتشار کتاب حمایت ویژه شود، افزود: متأسفانه در حوزه سخت‌افزاری ضعیف هستیم که باید آن را برطرف کنیم. برخی کتابخانه‌های ما فرسوده شده‌اند و شمار کتابخانه‌های استان باید افزایش پیدا کنند. باید به سمت ایجاد کتابخانه‌های استاندارد و خدمات کتابخوانی نوین برویم.
کتابداران، مربیان و مبلّغان «توسعه فرهنگی»اند
معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز در این نشست، با تبریک روز کتابخوانی و کتابدار، در سخنانی در تبیین رابطه میان «توسعه» و «کتاب» گفت: منظور از «کتاب»، وقتی از «رابطه میان توسعه و کتاب» صحبت می‌کنیم، کتاب خوب است و نه هر کتابی که نوشته می‌شود. کتاب خوب است که عامل توسعه اجتماعی و فرهنگی است. امروزه به دلیل آسان‌شدن چاپ کتاب، بازار نشر پر از کتاب‌هایی است که نمی‌توان توصیه به خواندن همه آنها کرد؛ بنابراین، لازم است، با استفاده از معیارهای واقعی و دقیق ارزیابی و نقد کتاب، از میان آثار منشرشده، بهترین و مناسب‌ترین کتاب را، که همزمان واجد جذابیت و عمقِ محتوا باشد، انتخاب و معرفی کنیم.
میرعبداللهی ادامه داد: تیراژ و استقبال مخاطب فقط یکی از عوامل و نشانه‌های توفیق نویسنده و ناشر است و نه تمام آن. ایجاد سرگرمی نیز یکی از شاخصه‌های کتاب خوب است و، در یک دیدگاه وسیع‌تر و کلان‌تر، لازم است در تولید و نشر محتوای کتابی، به مقاصد فرهنگی نیز توجه شود. مقصود فرهنگی ما را کتابی برآورده می‌کند که ضمناً به توسعه دانایی مخاطب هم یاری برساند و بخشی از ضعف‌ها و کاستی‌های حوزه عمومی فرهنگ و اجتماع را پوشش دهد.
وی در بیان مفهوم «توسعه» نیز یادآور شد: مفهوم توسعه در همه جلوه‌ها و اقسام آن، از توسعه فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی گرفته تا توسعه پایدار، محصول نگرش انسان معاصر به شکل‌های نوین زندگی است. بعد از جنگ جهانی دوم و دریافت این نکته که الگوی توسعه غربی ناکافی است و قابل توصیه به همه فرهنگ‌ها نیست، مفهوم «توسعه درون‌زا و همه‌جانبه» بر سر زبانها افتاد و کم‌وبیش باعث تغییر نگرش نسبت به مفهوم رشد و پیشرفت شد. این توسعه یک مفهوم اخلاقی دارد که عمدتاً رابطه فرد با حاکمیت را تبیین می‌کند و بیشتر به موضوع توزیع عادلانه امکانات توجه دارد. اما آن مفهومی از توسعه که در علوم اجتماعی از آن بحث می‌شود، متوجه بحث تغییر و بهبود فرهنگی است. توسعه به این معنا دارای دو ویژگی مشترک در همه بینش‌ها و سلیقه‌هاست: یکی موضوع عدالت فرهنگی و دیگری موضوع تنوع فرهنگی. این دو ویژگی مهم همان مفاهیمی هستند که ما در کتابخانه‌های عمومی با آنها سروکار داریم و موضوع بحث ماست. وقتی از «دسترسی عادلانه به خدمات کتابخانه‌ای» و توجه به «زیست‌بوم هر فرهنگ» در ارائه خدمات صحبت می‌کنیم در واقع به همین دو ویژگی اشاره می‌کنیم.
میرعبداللهی در بخش دیگری از سخنانش و در توضیح رابطه کتاب و توسعه با طرح این پرسش که کتاب (کتاب خوب) چگونه می‌تواند توسعه‌آفرین باشد و رشد ایجاد کند، گفت: با مراجعه به تاریخ اندیشه در ایران اسلامی می‌بینیم که خود کتاب دراین محیط، فرهنگ‌ساز و عامل ایجاد نوعی از نظم اجتماعی بوده و آن‌چه با نام «سنت» می‌شناسیم عمدتاً با کتاب منتقل شده است. نکته مهم دیگر در بیان رابطه میان توسعه و کتاب این است که مواجهه با کتاب، از آن جهت که به برجسته‌کردن تفاوت‌های فردی و الگوهای شخصی اندیشیدن کمک می‌کند، در کنار عوامل بیولوژیکی،عامل توسعه فردی است. کتاب از این نظر می‌تواند در کنار تجربه‌های ملموس ما در زندگی قرار بگیرد و همان کارکرد را داشته باشد. ما با خواندن، در واقع، وارد جهان دیگران می‌شویم و حوزه ارتباطی خود را گسترش می‌دهیم.
معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پایان و ضمن اشاره به حرکت فعال نهاد کتابخانه‌ها در سال‌های اخیر و جایگاه مطلوب آن در منطقه، کتابداران آگاه و کتابخوان را مربیان و مبلّغان توسعه فرهنگی دانست و گفت: وقتی از کتابخانه عمومی به عنوان یک مرکز فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه در مناطق روستایی، نام می‌بریم، نه از یک شعار و پروژه مدیریتی، بلکه از وظیفه‌ای سخن می‌گوییم که مدیران و کتابداران باید به آن اهتمام بورزند.
کتابداران، افسران آگاهی جامعه هستند
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر نیز در بخش دیگر این مراسم با گرامی‌داشت میلاد باسعادت حضرت زینب (س) و جایگاه کتابداران و خادمان کتاب گفت: این هفته به نام هفته «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» نامگذاری شده و در عموم برنامه‌های این هفته، دو بخش اول بسیار پررنگ‌تر جلوه می‌کند، اما اهمیت جایگاه کتابداران، به عنوان مشاوران اعضا، در این است که آنان افسران آگاهی جامعه هستند. هر کتابخانه دارای سه عنصر است: کتاب، کتابخوان و کتابدار، و نقش اصلی را در آن، کتابدار ایفا می‌کند که مخاطبان را به سمت خواندن و شناخت نویسندگان و محتوای مناسب و متناسب هدایت می‌کند.
وی ادامه داد: در یک سال اخیر در کتابخانه‌های عمومی بیش از ۵ هزار برنامه ترویجی اجرا شده و بیش از ۶۰۰۰ کتاب به امانت گرفته شده است. همچنین در سال جاری ما در شاخص‌های کتابخانه عمومی رشد کرده‌ایم که همه این اتفاقات را مرهون تلاش خالصانه و مجاهدت همکاران و کتابداران استان می‌دانیم. در حال حاضر ۱۴۰ کتابدار در استان مشغول فعالیت‌اند که در این آیین از ۵ کتابدار برتر استان، مطابق شاخص‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی، تجلیل خواهد شد. در مجموع، از۱۴ برگزیده استانی تجلیل می‌شود. خوشبختانه استان بوشهر امسال در کشور سه برگزیده در بخش‌های کتابخانه برگزیده، کتابدار برگزیده و قاضی برگزیده در صدور احکام جایگزین داشت.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر با بیان اینکه خوشبختانه با نگاه ویژه‌ای که دولت سیزدهم به توسعه و کیفی‌سازی زیرساخت‌های کتابخوانی دارد، گفت: در استان بوشهر نیز شاهد توسعه فضای کتابخوانی و بازطراحی آن هستیم. موضوع ساخت کتابخانه مرکزی که به یک مطالبۀ ۲۰ ساله در استان بوشهر تبدیل شده است، در دولت سیزدهم به طور جدی زنده شده و با هم‌افزایی که میان دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی برای ساخت این مرکز شکل گرفته، پیش‌بینی می‌شود که کلنگ آن تا پایان امسال بر زمین زده شود.
حلقه‌های مطالعاتی و تأثیر بر حوزه‌های عمومی فرهنگ در استان بوشهر
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در بخش پایانی این آیین گفت: سال ۹۲ و پس از اینکه نمایندگان خبرگان رهبری در دیدار با مقام معظم رهبری، نگرانی‌های فرهنگی خود را اعلام کردند، به همراه دوستانم به دنبال این دغدغه رفتیم و با مطالعه کتاب «دغدغه‌های فرهنگی» که بیانگر بیانات رهبر انقلاب دربارۀ فرهنگ بود، دریافتیم که مفهوم فرهنگ و دغدغه‌های ایشان تا چه اندازه است. همین دغدغه باعث شد که پیرامون آن، حلقه‌های مطالعاتی شکل بدهیم و با مشاوره آیت‌الله صفایی بوشهری، این حلقه‌ها را در موضوعات مختلف بسط بدهیم و در بسیاری از حوزه‌های فرهنگی در استان اثرگذار باشیم.
وی افزود: در این حلقه‌ها خود را در کسوت یک کتابدار می‌دیدم؛ چون کتابدار تنها به کسی اطلاق نمی‌شود که کارهای فیزیکی امانت کتاب را انجام می‌دهد و مخاطب را در انتخاب کتاب راهنمایی می‌کند، بلکه کسی است که، به همراه مراجعه‌کننده، به درون کتاب و متن آن سفر می‌کند. خوشبختانه حلقه‌های مطالعاتی ما توسعه پیدا کرد و الان نزدیک به ۱۰ سال است که فعالیت می‌کنند و بیش از ۵۰۰ عضو دارد.
افروغ تأکید کرد: جامعۀ امروزی به توسعۀ کتابخوانی و حلقه‌های مطالعاتی نیاز دارد. بسیاری از آسیب‌های جامعه امروز را می‌توان با کمک حلقه‌های مطالعاتی برطرف کرد؛ چون جوانان ما آگاه‌تر شده و بر اساس کتاب به مسائل پیرامونی خود شناخت پیدا می‌کنند.
گفتنی است در بخش پایانی آیین تجلیل از کتابداران و خادمان عرصۀ کتاب و کتابخوانی استان بوشهر، برترین‌های سی و یکمین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از سوی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان به این شرح اعلام شد: کتابخوانان برتر استان (۵ نفر)، قاضی برتر در صدور احکام جایگزین، خبرنگار برتر حوزه کتاب، کتابخانه برتر استان، مسئول کتابخانه برتر استان (۳ نفر)، مسئول کتابخانه برتر روستایی استان، کتابدار شایسته تقدیر استانی و نیروی پشتیبان برتر استان.
کتابخوانان برتر استان:
۱) سایمان بهروزی، کتابخوان برتر خردسال از کتابخانه عمومی شهدای گمنام عالیشهر
۲) فاطمه سلیمانی، کتابخوان برتر خردسال از کتابخانه عمومی حقایق‌نگار خورموج
۳) عابده ربیعی‌نژادیان، کتابخوان برتر نوجوان از کتابخانه عمومی آیت‌الله جمی روستای عالی‌حسینی تنگستان
۴) زهرا حیدری، کتابخوان برتر جوان از کتابخانه عمومی امام جعفر صادق (ع) دیلم
۵) جواد خلیفه، کتابخوان برتر بزرگسال استان بوشهر از کتابخانه عمومی امام جمعفر صادق (ع) دیلم
قاضی برتر در صدور احکام جایگزین:
علی کره‌بندی، رئیس شعبه ۱۰۱ دادگاه کیفری شهرستان دیلم
خبرنگار برتر حوزه کتاب:
الهام بهروزی، خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر
کتابخانه برتر استان:
کتابخانه عمومی حجت‌الاسلام جمی شهرستان جم (با تلاش فائزه دانشور، مهرناز مرشدی و فرخنده تابان)
مسئول کتابخانه برتر استان:
۱) هاجر بشیریان، مسئول کتابخانه عمومی شهید طالب ابراهیمی بردستان شهرستان دیر
۲) محبوبه مبارکی، مسئول کتابخانه عمومی شهید بهشتی برازجان
۳) فرنگیس غلامی، مسئول کتابخانه عمومی حاج سیدعلی قمی شهر شنبه شهرستان دشتی
مسئول کتابخانه برتر روستایی استان:
فرزانه خلیلی، مسئول کتابخانه عمومی شهید محمد غلامی بوالخیر شهرستان تنگستان
کتابدار شایسته تقدیر استانی:
خیرالنساء گرگین، کتابدار کتابخانه عمومی شهید گنجی برازجان
نیروی پشتیبان برتر استان:
مرتضی گله‌گیری، کتابخانه عمومی شهرستان دیلم
