به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نوروز و آغاز سال نو فرصت مناسبی برای مرور رخدادهای سال گذشته است. این پایگاه نیز در سلسله مطالبی به مرور اخبار و رویدادهای سال ۱۴۰۲ می‌پردازد. در نخستین مطلب نگاهی به فروردین ماه انداخته‌ایم.
حالا که وقت داریم چه بخوانیم؟
مثل ماه‌های قبل، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با طرح «کتاب‌خوان ماه» پیشنهادهایی خواندنی برای مخاطبان و عموم مردم بتوانند کتابهای «۲۸ قصه از مصیبت‌نامه عطار»، «آری (جلد ۴ از مجموعه‌ی تاریخ انقلاب برای کودکان و نوجوانان)»، «ترجمه الغارات (سال‌های روایت نشده از حکومت امیرالمؤمنین(ع))» و «راهنمای میدانی طبیعت‌گردی با گیاهان ایران» را از کتابخانه‌های عمومی به امانت بگیرند و در فراغت تعطیلات نوروز بخوانند.
کتابخانه تعطیل نیست
نوروز در پیش بود و هر فرد و کسب‌وکاری به فکر بستن پرونده‌های باز برای استراحت در تعطیلات بودند اما پایگاه فرهنگی-اجتماعی کتابخانه نمی‌تواند نسبت به اعضا و کاربران بی‌تفاوت باشد، خصوصاً که تعطیلات نوروز یکی از فرصت‌های طلایی آمادگی برای آزمون‌ها، به‌ویژه کنکور، است. پس ۱۵۵ باب کتابخانه عمومی در ۲۹ استان از ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ تا ۱۳ فروردین ۱۴۰۲ با مشارکت کتابداران دلسوز و دغدغه‌مند شمع دانایی را روشن نگهداشتند.
بهار قرآن در بهار طبیعت
نوروز ۱۴۰۲ ماه مبارک رمضان را در خود داشت و این هم‌زمانی محافل قرآن و عترت کتابخانه‌های عمومی را بر آن داشت تا با اجرای طرح «بهار در بهار» از این فرصت برای انس بیشتر مخاطبان، خصوصاً اعضای کودک و نوجوان، با قرآن مجید استفاده کنند. در این سلسله‌محافل هر روز به میزبانی یک استان با خوانش و تفسیر حزب آخر جزء، برنامه‌های متنوعی همچون مسابقات قرآنی، معرفی کتابهای تربیتی، پیام قرآنی، آموزش نکات قرآن با عنوان «یک آیه، یک مهارت» اجرا شد.
بازدید سرزده آقای دبیرکل
مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در پنجم فروردین ماه اولین روز کاری سال، از کتابخانه‌های عمومی بقیة الله(عج) تهران، اقبال لاهوری قرچک و امام جعفر صادق(ع) و سیار پاکدشت، که در تعطیلات نوروزی به مخاطبان خدمات ارائه می‌دادند، بازدید کرد و با کتابداران و اعضا به گفتگو پرداخت. رمضانی پیش از این بازدیدها با حضور در گلزار شهدای بهشت زهرای(س) تهران با آرمان‌های امام و شهیدان تجدیدبیعت کرد.
نمایشگاهی برای کتاب جاوید
سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، فرصتی برای یافتن دوستان جدید یار مهربان و ارائه دستاوردهای فرهنگی و قرآنی کتابخانه‌های عمومی بود. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با محوریت اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران با برپایی غرفه‌ای در این نمایشگاه حاضر بود که عضویت رایگان در کتابخانه‌های عمومی، معرفی دوازدهمین دوره جشنواره کتابخوانی رضوی و محافل قرآن و عترت و فعالیت‌های ویژه کودکان و نوجوانان مانند نقاشی، آموزش ساخت اوریگامی و... از جمله برنامه‌های این غرفه بود. در طراحی این غرفه سعی شده بود جلوه‌ای از کتابخانه‌های ویژه کودک، هدهد سفید، و خدمات آن به نمایش درآید. بعضی استانها نیز در نمایشگاه‌های قرآن استانی حضور داشتند.
دغدغه مدیریت یکپارچه کتابخانه‌های عمومی
نشست «بررسی مسائل و چالش‌های مدیریتی و ساختاری کتابخانه‌های عمومی ایران» به مشارکت انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران، با حضور گل‌نسا گلینی مقدم، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی؛ رحمان معرفت، عضو هیئت‌علمی دانشگاه سمنان و احمد شعبانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان و به دبیری منصور کوهی رستمی، رئیس انجمن برگزار شد. صاحب‌نظران حاضر در نشست عدم مدیریت یکپارچه کتابخانه‌های عمومی در کشور را موجب خسارت‌های مدیریتی دانستند.
بازطراحی کتابخانه‌های عمومی از یاسوج تا قزوین
در کنار پیگیری برای تکمیل پروژه‌های کتابخانه‌ای، تجهیز و بهره‌برداری از آنها، «بازطراحی» کتابخانه‌ها برای استفاده بهینه از فضا و تعریف و ارائه خدمات نسل جدید کتابخانه‌های عمومی در دستور کار نهاد است. بر همین اساس مدیرکل توسعه کتابخانه‌های نهاد همراه با تیم کارشناسی سفرهایی را برای بازدید و تهیه نقشه بازطراحی کتابخانه مرکزی آیت‌الله ملک حسینی یاسوج و کتابخانه امام خمینی(ره) قزوین داشتند.
رقابت برای کسب کرسی در ایفلا
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به عنوان متولی مدیریت کتابخانه‌های عمومی در ایران، برای اداره حرفه‌ای کتابخانه‌ها اقدامات گوناگونی از جمله به‌کارگیری همکاران تحصیل‌کرده و متخصص را انجام می‌دهد. یکی دیگر از این اقدامات عضویت فعال در فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (ایفلا) برای استفاده از تجربه‌های جهانی در حوزه کتابداری و بین دستاوردهای کشور عزیزمان است. در سال ۱۴۰۲، نهاد برای اولین بار علاوه استفاده از حق رأی خود در ۹ حوزه، از میان همکاران در سطوح مختلف، ۴ نامزد در کمیته‌های «منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه»، «ادبیات و خواندن»، «خدمات کتابخانه‌ای ویژه افراد با نیازهای خاص» و «ساختمان‌ها و تجهیزات کتابخانه‌ای» معرفی کرد.
رایزنی‌های منطقه‌ای برای برگزاری پربار دومین همایش بین‌المللی
پس از برگزاری همایش بین‌المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ در شیراز، دومین همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی با تمرکز بر «کسب‌وکارهای کوچک» با مشارکت انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران و انجمن جامعه‌شناسی ایران در دی ماه همان سال فراخوان داده بود. در کنار برگزاری رویدادهای استانی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک و پیش‌نشست‌های همایش، مدیران‌کل کتابخانه‌های عمومی ضمن دیدار با معاونین پژوهشی دانشگاه‌ها، ضمن طرح مسئله نحوه نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در راه‌اندازی و رشد کسب‌وکارهای کوچک و خانگی، از آنها برای حمایت از این همایش بین‌المللی دعوت کردند.
پیش‌نشست «نقش کتابخانه‌های عمومی در حمایت از کارآفرینان فرهنگی و شرکت‌های نوظهور دانش‌بنیان (صنایع خلاق و نرم)» به عنوان چهارمین پیش‌نشست همایش نیز در فروردین ماه برگزار شد.
راهپیمایی روز قدس: حاضر
راهپیمایی روز قدس فرصت دیگری برای حضور کتابخانه‌های عمومی با برپایی غرفه برای اجرای برنامه‌های فرهنگی-ترویجی، خصوصاً برای کودکان و نوجوانان بود. علاوه بر این کتابداران با حضور در راهپیمایی با ملت مظلوم فلسطین اعلام همبستگی کردند.
کتابدار بیرون از کتابخانه
در تعریف جدید کتابخانه عمومی به عنوان یک پایگاه فرهنگی-اجتماعی محلی، کتابدار با تعریف خدمات فراکتابخانه‌ای گستره ارائه خدمت خود را محدود به کالبد کتابخانه نمی‌بیند و در اجتماع حضوری فعال و مؤثر دارد. اجرای طرح «کاروان جهادی کتابخوانی» به ابتکار اداره شهرستان میاندوآب و حضور کتابداران در مدارس سکونت‌گاه‌های غیررسمی و مناطق کمتربرخوردار، مشتی نمونه خروار کتابداران گمنام و دغدغه‌مندی است که بدون هیاهو شوق دانستن را در جان کودکان این سرزمین بارور می‌سازند.
«قاصدک مهربانی» مسافر ایلام
توسعه ناوگان کتابخانه سیار، برای تحقق عدالت فرهنگی و دسترسی به کتاب و کتابخانه در مناطق روستایی، دشوارگذر و فاقدکتابخانه از سیاست‌های دولت سیزدهم است. در نخستین ماه سال ۱۴۰۲ هم با مشارکت سپاه امیرالمؤمنین(ع) استان ایلام، نخستین کتابخانه سیار استان با نام «قاصدک مهربانی» برای ارائه خدمات به روستاهای هفت چشمه، بانقلان، چشمه کبود، پاکل گراب و شهرک‌های هجرت و شهید کشوری از توابع شهرستان ایلام افتتاح شد که با استقبال گسترده مردم، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، روبرو شد.
سفر ابدی همدان‌شناس بزرگ
پرویز اذکایی نویسنده، مورخ و پژوهشگر، ۲۵ فروردین ماه از دنیا رفت. این دانشمند همدانی، خانه و کتابخانه شخصی خود را وقف کتابخانه مرکزی همدان کرده بود و از همین مکان هم بر دوش اهالی فکر و فرهنگ تشییع شد.
یک پروژه مزمن دیگر در مسیر بهره‌برداری
کلنگ احداث کتابخانه مرکزی خرم‌آباد در سال ۱۳۸۰ در زمینی به مساحت ۵ هزار و ۵۲۴ مترمربع به زمین زده شده بود اما این پروژه تبدیل به خاطره‌ای ناخوش برای اهالی خرم‌آباد و مردم لرستان شده بود. در ادامه نهضت تکمیل پروژه‌های کتابخانه مرکزی استانها، با عمرهایی بیش از دو دهه مانند کتابخانه مرکزی مشهد و کتابخانه مرکزی یزد، عزم دولت مردمی بر تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام امید به گشایش درهای این مرکز فرهنگی به روی مردم را زنده کرده بود. در همین راستا مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان، از خرید تجهیزات کتابخانه‌ای و فناوری اطلاعات برای سپری کردن مراحل نهایی فرآیند تجهیز این کتابخانه خبر داد.
کتابخانه عمومی از نگاه ایفلا-یونسکو
در ادامه تعاملات بین‌المللی نهاد به عنوان یکی از اعضای ایفلا، با هدف استفاده پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه کتابخانه عمومی و ترویج زبان فارسی، بیانیه کتابخانه عمومی ایفلا-یونسکو ۲۰۲۲ توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ترجمه و در سایت ایفلا منتشر شد.
سحرگاه سیما با طعم کتاب
در آخرین روزهای این ماه مهدی رمضانی دبیرکل نهاد دست به قلم برد و در نامه‌ای به پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما، ضمن تجلیل از پرداخت هنرمندانه موضوع «قرآن کریم» و عمومی کردن فهم آن، از اهتمام و توجه برنامه‌های سحرگاهی ماه مبارک رمضان به کتاب، کتابخوانی و کتابخانه قدردانی کرد و از آمادگی این نهاد فرهنگی، به عنوان گسترده‌ترین شبکه فرهنگی کتاب‌محور، برای کمک به ترویج هر چه بیشتر فرهنگ کتابخوانی در این رسانه خبر داد.
نمایندگان مردم همراه با نهاد کتابخانه عمومی
نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در این ماه نیز با کتابخانه‌های عمومی همراه بودند که از جمله آن می‌توان به بازدید علی‌اکبر کریمی، نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب از پروژه کتابخانه مرکزی اراک، بازدید سهراب گیلانی، نماینده مردم شوشتر و گتوند از کتابخانه‌های عمومی شهرستان گتوند و دیدار با کتابداران، بازدید احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس از پروژه کتابخانه مرکزی بندرعباس و بازدید سارا فلاحی، نماینده مردم ایلام از کتابخانه عمومی امام رضا(ع) شهر مهران اشاره کرد.
تغییرات مدیریتی و چند انتصاب
در این ماه دبیرکل نهاد در احکام جداگانه‌ای علی شاه‌نظری را به مدیرکلی «کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان»، احسان کاوه را به مدیرکلی «دفتر فناوری اطلاعات» و عباس نعمتی را به سرپرستی دفتر «ارزیابی عملکرد، بازرسی و پاسخگویی به شکایات» منصوب کرد.