به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان البرز، بیست و یکمین «رویداد ملی کسب و کارهای کوچک در کتابخانه‌های عمومی» با حضور سید باقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ علی معدنی‌پور، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان البرز؛ معصومه آقایی، مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری البرز؛ داوود حاصلی استادیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی و کرم‌علی سامانی‌پور، رییس دانشگاه علمی کاربردی خانه کارگر کرج در تالار کتابخانه عمومی علامه حلّی کرج برگزار شد.
در کتابخانه فقط کتاب نمی‌خوانند!
سید باقر میرعبداللهی معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در آغاز سخنانش، ضمن دعوت مدیران و کتابداران نهاد به پرهیز از حواشی و پیگیری جدی‌تر و دقیق‌تر وظایف محول در شرایط جابه‌جاییِ مدیران گفت: شرط سلامت فضای کار و دوری از تزاحمات منفی اداری در چنین شرایطی این است که در هر حال و هماره به اثربخشی و توفیق سازمان بیندیشیم و بدانیم که این توفیق با همراهی تمام افراد سازمان به دست می‌آید.
میرعبداللهی با اشاره به وجود اشتراکات جهانی و ایرانی در مفهوم «حوزه فرهنگی» گفت: حوزه‌های فرهنگی ایرانی اگر چه در عنوان و به شکل کلی با پیشنهادهای جهانی یکسان است، اما این حوزه‌ها در مقیاس مفهومی‌شان، با معیارهای جهانی کم‌و بیش تفاوت‌هایی هم دارد. جامعه‌شناسان، شاخص‌ترینِ این حوزه‌ها را دین، خانواده، صنایع دستی، گردشگری، ادبیات، هنر، میراث فرهنگی و تاریخی و کتاب دانسته‌اند. البته ما می‌توانیم با توجه به وسعت مفهومی حوزه فرهنگ و نیز با توجه به تفاوت میان نهاد (institution) و سازمان (organization)، حوزه اقتصاد و علم را هم به نوعی به فرهنگ مربوط بدانیم. در هر حال، فراتر از این طبقه‌بندی‌های مرسوم، «کتابخانه عمومی» می‌تواند جامع و شامل همه این حوزه‌ها باشد؛ چرا که اولاً کتابخانه را فقط جایی برای خواندن و امانت متن مکتوب نمی‌دانیم و ثانیاً «مردم» را فقط به اعضا و مراجعان رسمی محدود نمی‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه موضوع کار ما در کتابخانه‌های عمومی «همه مردم» هستند، بیان داشت: طبق تعریف، رابطه بین کتابخانه عمومی و مردم یک رابطه فارغ از جنسیت، نژاد، گرایش‌ها، سلیقه و علاقه است؛ بنابراین، فهم نیازهای مشترک گروه‌های اجتماعی، اولین قدم برای انجام کار ترویجی در کتابخانه است. به نظر ما موضوع کسبوکارهای کوچک، موضوعی است که هم دغدغه و علاقه بسیاری از مردم است و هم با تعریف جدید کتابخانه به عنوان تسهیل‌گر در حوزه‌های مرتبط با نیاز جمعی، هماهنگ است. ضمناً ورود مدیران، دانشگاهیان و کتابداران به این حوزه‌های مشترک، به معنای آشنایی آنان با «زیست عمومی» و خروجشان از دایره فهم‌های کاغذی و رسمی است. کتابخانه عمومی، براستی، چنین قدرتی دارد و ما در برگزاری رویداهای کسب‌وکار به دنبال تحقق چنین ایده‌ای هستیم. تجربه‌های غربی در حوزه کتابخانه‌داری نیز مؤید این ایده است؛ چنان‌که بسیاری از کتابخانه‌های عمومی در دنیا امروزه به حوزه‌هایی مانند محیط زیست، تربیت فرزند، بهداشت و درمان و کارآفرینی ورود کرده‌اند و در این حوزه‌ها خدمات آموزشی ارائه می‌کنند.
سید باقر میرعبداللهی گفت: خوشبختانه امروز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در موقعیتی است که به جرأت می‌توان گفت این نهاد، دست‌کم در توجه‌دادن ذهن کتابداران و اصحاب آکادمی به مفهوم خدمات فراکتابخانه‌ای، پیشگام و پیشقدم بوده است. برنامه‌ها و اقدامات آموزشی، پژوهشی و ترویجی نهاد ـ که برگزاری دو همایش علمی بین‌المللی و رویدادهای مرتبط با آن و انجام پژوهش‌ها و پیمایش‌های مبتنی بر نیاز، یکی از جلوه‌های آن است ـ گواه این پیشگامی است که در فضایی غیردستوری و فارغ از بروکراسی‌های رایج شکل گرفته است. به نظر ما این اقدامات از جمله حلقه‌های مفقوده در کار دانشگاهی است؛ چرا که رسالت قطعی دانشگاه، کمک به توسعه و تحول جامعه از طریق آموزش و پژوهش است؛ یعنی آموزش و پژوهش دانشگاهی ارزش فی‌نفسه ندارد مگر اینکه اعتنا به حوزه‌های بیرون از خود داشته باشد. در غیر این صورت پژوهش‌های مرسوم دانشگاهیان فایده‌ای جز این ندارد که صرفا اسباب ارتقای آنان را فراهم کند و به تولید محتوای چندباره، تکراری و بی‌فایده دامن بزند.
معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد، در پایان، با بیان اینکه مقصود از تأسیس کتابخانه ایجاد یک خاطره و شکل دادن به روایتی است که متن مکتوب، به‌تنهایی، نمی‌تواند آن را فراهم کند، گفت: کاری که قرار است کتابخانه، در مقایسه با رسانه‌های دیگر مانند سینما، نمایش و موسیقی انجام دهد، کاری است که با خود زندگی نسبتی تمام دارد و جامع است و به همین دلیل است که بیننده فیلم و نمایش و شنونده موسیقی در سالن نمایش و سینما و موسیقی فقط می‌بیند و می‌شنود، اما در کتابخانه فقط کتاب نمی‌خوانند. این جامعیت کار در کتابخانه ـ که البته تا تحقق کامل آن هنوز فاصله داریم ـ مستلزم شناخت سلیقه و احساس مردم است؛ همان مردمی که بسیاری از آنان فقط برای به دست‌گرفتن کتاب به کتابخانه نمی‌آیند.
کتابخانه، پایگاهی فراتر از عضویت و امانت کتاب
در ادامه نشست، علی معدنی‌پور، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان البرز ضمن تسلیت شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، بیان کرد: کارکرد کتابخانه‌ها علاوه بر عضویت و امانت کتاب، فعالیت‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و ترویجی است.
وی افزود: ورود کتابخانه‌ها به حوزه کسب‌و کارهای کوچک در راستای زنده و پویا ماندن کتابخانه‌هاست که زمینه‌ساز ارائه خدمات خلاقانه و ظهور ایده‌های کتابداران و کارآفرینان می‌شود. کتابخانه با برگزاری چنین رویدادهایی، دامنه ارتباط کتابداران، اعضا و مراجعان با کارآفرینان را وسعت می‌دهد. معنای تسهیل‌گربودن کتابخانه در حوزه خدمات فراکتابخانه‌ای نیز همین است.
معدنی پور توضیح داد: در ۵۲ باب کتابخانه عمومی استان البرز کتابداران، اعضا و کارآفرینان که بیشتر آنها عضو کتابخانه‌ها هستند، با راهبری معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد به این حوزه توجه کرده و با تشکیل کارگاه‌های آموزشی و برگزاری نمایشگاه محصولات به ایجاد و رونق کسبوکارهای کوچک کمک کردند.
وی، در پایان، برخی فعالیت‌های انجام‌شده در حوزه کسبوکارهای کوچک در کتابخانه‌های عمومی استان، از جمله برگزاری کلاس‌های آموزش خیاطی، پرورش گیاه و گل‌های آپارتمانی، گلدوزی، آشپزی، شمع‌سازی، قالیبافی، عروسک‌سازی، کشت زعفران و پسته را تشریح کرد. برگزاری بازارچه و نمایشگاه فروش محصولات در مناسبت‌های مختلف در برخی از شهرستان‌های استان نیز از جمله اقدامات این اداره کل بوده است.
حمایت از مشاغل خرد باید سیاست‌گذارانه و تسهیل‌گرانه باشد
معصومه آقایی، مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری البرز، حضور پررنگ و خودجوش زنان در فعالیت‌های کتابخانه‌ای و کسب و کارهای کوچک را ارزشمند دانست و گفت: حضور خودجوش مردمی و فعالیتِ فراتر از مقیاس‌های دولتی، نتایج و موفقیت‌های بیشتری را در پی خواهد داشت.
وی با تقدیر از نگاه روشن، باز و جامع مسئولان نهاد و کتابداران کتابخانه‌های عمومی در ارائه خدمات نوین کتابخانه‌ای، تأکید کرد: دستگاه‌های اجرایی وظیفه دارند از کسب و کارهای کوچک، در بستری که داوطلبان زیادی وجود دارد، حمایت کرده و با تسهیل صدور مجوز و ارائه تسهیلات به فعالان این عرصه، راه را هموار کنند. کتابخانه محیطی امن برای عموم مردوم و نیز عامل نخبه‌پروری است. آموزش و مهارت‌آموزی در کتابخانه‌ها باعث شده مخاطبان بیشتری جذب این مراکز شود.
معاون استاندار البرز گفت: توجه واقعی مدیران به مشاغل خُرد باعث می‌شود فرد به خلق یک محصول بپردازد و به تولید بیندیشد. همین امر به افزایش اعتماد به نفس و حس خوب درونی منتهی شده و از افسردگی جلوگیری میکند. اقتصادخانواده مفهومی کلی است که مشاغل خانگی می‌تواند یکی از مهم‌ترین جلوه‌های آن باشد. کتابخانه‌ها می‌توانند با اختصاص‌دادن بخشی از فضای خود به عنوان یک بازارچه فروش ثابت، در فروش محصولات تولید شده توسط صاحبان کسب و کار نقش‌آفرینی کنند.
مشاور استاندار البرز با تأکید بر اینکه صاحبان مشاغل کوچک نیاز به حمایت مالی بیشتری دارند، گفت: اگر می‌خواهیم به صورت کاربردی از مشاغل خرد حمایت کنیم راهی جز اولاً حمایت از این نوع مشاغل در سیاسیت‌گذاری‌های کلان و ثانیاً حمایت دولت از طریق تسهیلگری وجود ندارد.
جلوه‌های همدلی کتابخانه عمومی با مردم در شرایط بحرانیِ اقتصادی
داوود حاصلی، استادیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی نیز، با ارائه پاورپوینتی تفصیلی، در این رویداد گفت: یکی از کارهای کتابخانه‌های عمومی در شرایط بحرانی، که بیشتر افرادِ تحت تأثیر رکود شدید اقتصادی کار و درآمد خود را از دست داده اند، حمایت و همدلی با آنان است. افراد با مراجعه به کتابخانه عمومی می‌توانند از خدمات رایگان ـ علاوه بر خدمات ذاتی کتابخانه ـ در حوزه های مختلف بهره‌مند شوند. همچنین کتابخانه‌ها می‌توانند با ایجاد و در اختیار قراردادن فضاهای مناسب و آموزش رایگان به این افراد، فرصت راه‌اندازی یک کسب و کار کوچک را فراهم سازند.
وی تشریح کرد: همچنین کتابخانه‌ها می‌توانند نیازهای افراد را به صورت محلی جمع‌آوری کنند و با ایجاد پایگاه اطلاعاتی برای صاحبان مشاغل کوچک، به آنها در تولید کالا یا خدمات بر اساس نیازهای همان محل کمک کند. از دیگر خدمات قابل ارائه از سوی کتابخانه‌ها این است که در وب‌سایت خود بخشی را به کارآفرینان اختصاص دهند و به این افراد در ارائه و بازاریابی محصولات در بستر پایگاه‌های اینترنتی یاری رسانند.
کتابخانه‌ها در آموزش صاحبان مشاغل خُرد پیشگام باشند!
کرم‌علی سامانی‌پور، رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی خانه کارگر کرج در ادامه این نشست گفت: اگر سیاست‌های کلان در جهت حمایت از کسب و کارهای کوچک باشد، بسیار کمک‌کننده خواهد بود. بخشی از آن سیاست‌های کلان باید کمک‌های دولت به صورت وام برای پشتیبانی و ایجاد یک کسب و کار کوچک باشد. اگر دولت در مشاغل کوچک و خانوادگی سیاست متمرکزی داشته باشد، فرزندانمان مستقل‌بودن را آموزش دیده و زمینه برای درآمدزایی شکل می‌گیرد. این امر در تربیت اقتصادی فرزندان، کمک به اقتصاد خانواده و حل مشکلات صنعت کمک فراوانی می کند.
سامانی‌پور، ضمن تأکید بر این مطلب که یکی از مشکلات حوزه کسب‌وکار کمبود تکنسین مرتبط است، گفت: با استفاده از تمام ظرفیت‌های ممکن و تعریف پلتفرمی جدید برای مشاغل کوچک می‌توان به تربیت متصدی و تکنسین پرداخت. همچنین با آموزش عملی و استفاده از تجهیزات به‌روز در دانشگاه‌ها و بالابردن توان فنی افراد از راه آموزش‌های بسامان و مستمر به آنان می‌توانیم مشکل کمبود نیروی کار را رفع کنیم. کتابخانه‌ها در این فرایند آموزشی باید پیشگام باشند.
گفتنی است در این رویداد خانم‌ها مهدیه تک‌فلاح و سهیلا لطیفی (مربیان کتابخانه قاصدک شهرستان فردیس)، ندا شاه‌محمدی (کتابدار کتابخانه قاصدک شهرستان فردیس)، الهام چنکشی و سمیه قدیری (کتابداران کتابخانه آیت‌الله نجم‌آبادی شهرستان نظرآباد) و گلنار توری و معصومه علی‌اکبری (مربیان کتابخانه امام صادق ـ ع ـ شهرستان نظرآباد) به انتقال تجربیات خود پرداختند.
در پایان این رویداد، ضمن تقدیر از برگزیدگان کسبوکارهای کوچک در کتابخانه‌های عمومی استان البرز، از نمایشگاه برگزار شده در حاشیه این رویداد بازدید شد.
