به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران، همزمان با هفته پژوهش، نخستین کارگاه از سلسله نشست ها و کارگاه های تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی با بررسی کتاب «پنج گام برنامه ریزی و ارزشیابی برآمد محور کتابخانه های عمومی» با حضور سیامک محبوب، مدیرکل دفتر برنامه ریزی نهاد کتابخانه ها؛ محمد هادی ناصری طاهری، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان تهران؛ سکینه خاتون مهدیان پور، سرپرست معاونت اداره کل و جمعی از مسئولین و کتابداران از طریق وب کنفرانس برگزار شد. در این نشست مسئولان کتابخانه های عمومی حضرت ولی عصر(عج)، کتابخانه صاحب الزمان(عج) و کتابخانه آسیا به معرفی بخش هایی از این کتاب پرداختند.

ناصری طاهری، مدیرکل کتابخانه عمومی استان تهران در این نشست با تبریک هفته پژوهش، گفت: نهاد کتابخانه ها از معدود دستگاه هایی است که در حوزه پژوهش و برنامه ریزی، فعال و پویا عمل کرده و نتیجه آن پژوهش های متعددی است که در حوزه خدمات کتابخانه ای و کتابداری دراختیار ما قرارگرفته است.

وی افزود: امیدوارم در مسیر انجام فعالیت های کتابخانه ها، بتوانیم همه کارها را بر اساس پژوهش انجام دهیم و ایده ها و نوآوری ها را در اختیار اهل پژوهش گذاشته تا در صورت نیاز، برنامه ریزی های دقیق تری بر روی آنان انجام گیرد و نقاط ضعف و قوت آن نیز آشکار شود.

این کتاب برنامه ها و خدمات را بر مبنای تاثیرگذاری بر زندگی مردم می سنجد

مریم امیدخدا با اشاره به فصل اول کتاب گفت: در مقدمه این کتاب به اندازه گیری هایی از جنس کمی مثل درون داد و برون داد اشاره شده و زندگی مردم را بر همین اساس ارزشیابی می کند. این در حالی است که کانون توجه این سنجش های برآمدی، همان اثربخشی خدمات است. این کتاب برخی آیتم های «برآمد محور» را ارائه می دهد و برنامه ها و خدمات را بر مبنای اثری که بر زندگی مردم می گذارد، می سنجد.

مریم امیدخدا با اشاره به گام های پنج گانه مندرج در این کتاب، گفت: مرحله اول گرد آوری اطلاعات، مرحله دوم تعیین برآمدها، مرحله سوم  تدوین برنامه ها و خدمات و مرحله چهارم ارزشیابی برآمد محور و مرحله آخر نیز هم رسانی نتایج است؛ با این الگوی برنامه ریزی می توانیم خدماتی را که برای مردم منفعت دارد، انجام دهیم.

مسئول کتابخانه حضرت ولی عصر(عج) در تبیین برآمدمحوری، گفت: اگر خدماتی که ارائه می دهیم در دانش افراد تغییر مثبتی ایجاد کند ما برآمد محور عمل کرده ایم و کتاب نیز در این مورد مثال های کاربردی ارائه می دهد. در این کتاب قید شده طراحی هایی که انتخاب می کنید، باید جذاب باشند تا مردم به سمت کتابخانه ها جذب و جنبه های حرفه ای مردم ارتقا یابد.         

نهاد کتابخانه های عمومی کشور چشم اندازها را طراحی کرده است

در ادامه آزاده زمانی پور، مسئول کتابخانه آسیا در مورد بخش گردآوری اطلاعات، گفت: گردآورری اطلاعات موثق دارای چهار مرحله است که شامل برنامه های راهبردی کتابخانه ها، سیاست های کتابخانه، گردآوری داده های پایه و بازار پژوهی است. ما باید با سیاست های راهبردی کتابخانه ها آشنا شویم که این کار نیازمند داشتن سند چشم انداز است و خوشبختانه نهاد کتابخانه های عمومی کشور این چشم اندازها را طراحی کرده است.

وی تصریح کرد: مقاصد آرمانی کتابخانه های عمومی کشور، ماموریت دیگری است که بر اساس سه کارویژه آگاهانش، آموزش و آفرینش صورت می گیرد؛ لذا هر چه تلاش های ما برای گردآوری اطلاعات بیشتر باشد به همان اندازه اثرات افزون تری نصیب ما خواهد شد و در این مرحله شاید با برخی از مقاومت های پرسنل هم روبه رو شویم که در این کتاب یکسری راهکارها برای غلبه بر آن ها ارائه شده است.

زمانی پور ادامه داد: برای اینکه بازار پژوهی کنیم باید هم از گروه اعضای مخاطب کتابخانه و هم از تخصص کتابدار، برای گردآوری اطلاعات استفاده کنیم.

به گفته وی، داده کاوی را می توان از طریق آمار سرشماری های رسانه ها، مقالات و فهرست های راهنمای نهادهای دولتی و تحقیقاتی که خودمان از پیرامون کتابخانه ها انجام می دهیم، به دست آوریم.

وی با اشاره به مصاحبه با گروه های کانونی که بخش دیگری از گردآوری اطلاعات است، گفت: مصاحبه با گروه های کانونی شامل مصاحبه با چند نفر که ویژگی های مشترک دارند مثل نوجوانان یا زنان خانه دار است و بهتر است تعداد آنان خیلی کم یا خیلی زیاد نباشد، بین ۷ تا ۱۰ نفر نتیجه مطلوب تر است. بهتر است در نظرسنجی برای گردآوری اطلاعات از پرسش های بدون ابهام استفاده  شود و این نظر سنجی نیز با گروه های کوچک تر و همراه با جواب های بله و خیر طراحی شوند و در نهایت نیز باید داده ها را تجمیع، ساماندهی و خلاصه سازی کنیم.

تغییر مثبت در کتابخانه ها به معنی رسیدن به مفهوم «برآمد» است

مریم عظیمیان، مسئول کتابخانه صاحب الزمان (عج) با خوانش بخشی از کتاب به بحث «تعیین برآمدها» در فصل سه کتاب اشاره کرد و گفت: فصل سوم کتاب، فصل مهمی است و موضوع آن تعیین برآمدها است. در این فصل با مفهوم برآمد و تفاوت آن با اصطلاح درون داد و برون داد که معمولا با مفهوم برآمد اشتباه می شود، آشنا می شویم. در این بخش نیز به استفاده از گزاره های استاندارد برای بیان برآمد ها اشاره می شود.

به گفته این کتابدار، اگر ما تغییر مثبتی در جهت کاری که در کتابخانه ها انجام می دهیم، مشاهده کنیم، بی شک به مفهوم «برآمد» رسیده ایم، این درحالی است که مهارت های جدید نیز یکی از برآمدها محسوب می شود.

وی ادامه داد: موقعی می توانیم برآمد خوبی داشته باشیم که بتوانیم از تمامی امکانات درون داد و برون داد سیستم خودمان استفاده کنیم؛ ضمن اینکه برآمد، ارزش خدمات را به ما یادآوری می کند.

مریم عظیمیان تصریح کرد: ما در این مرحله به یک خطر می رسیم و آن خطر رویکرد پانسمانی است و این رویکرد اگر چه ممکن است به صورت سطحی درد و چالش های جامعه را مرتفع سازد اما به صورت عمیق چاره ساز نیست. لذا مسیر استفاده از طراحی معکوس بهترین راهکار برای برون رفت از چالش ها است. طراحی معکوس یکی از بخش های کلیت برنامه های استراتژی است و در برنامه های مدیریتی نقش مهمی را ایفا می کند. این درحالی است که ما در طراحی معکوس، نیازمند بازه زمانی هستیم و می بایست زمان بندی های کوتاهی مثل ۳، ۶ و ۹ ماهه داشته باشیم.

برای رسیدن به موفقیت باید بالادستی ها را قانع کرد

در ادامه نیز، سیامک محبوب، مدیرکل دفتر برنامه ریزی نهاد کتابخانه ها گفت: ما باید مفهوم درون داد و برون داد را به طور مرتب تمرین کنیم و بحث اثر بخشی و کارایی را از افرادی که سابقه مدیریتی دارند، بیاموزیم ضمن اینکه باید کارها را به درستی انجام دهیم تا کمکی به تقویت اثر بخشی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه ارتباطی بین مفهوم بهرهوری و مفهوم برآمد محوری وجود دارد، یادآور شد: راه رسیدن به برآمد این است که بالادستی های خودمان را از موانع آگاه و آنان را قانع کنیم و نسبت به خواسته هایمان مقاومت کنیم به عبارت دیگر، باید برای افزایش و ارتقای امکانات کتابخانه ها و جذب مخاطبین مبارزه و تلاش کنیم. طراحی خدمات یک مهارت قابل آموزش است؛ لذا نه تنها برای کتابخانه خودتان بلکه برای دیگر کتابخانه ها هم می توانید خدمات طراحی کنید.

به گفته مدیرکل دفتر برنامه ریزی نهاد کتابخانه ها، کتابدار و کتابخانه ها نقش تسهیل کننده را برعهده دارند.

محبوب گفت: ما در دفتر برنامه ریزی نهاد، فرم بسته های خدماتی را طراحی کردیم و این فرم ها، کار را برای طراحی خدمات راحت تر کرده است.

وی تصریح کرد: واقع بینی در هدف گذاری و سنجش پذیری دو عامل مهم است. معمولا همه از موفقیت ها گزارش می دهند اما صادقانه ترین داده ها گزارش شکست ها است؛ چراکه باید شکست ها را ببینیم تا راه رفته را دوباره طی نکنیم؛ بنابراین گاهی اوقات لازم است به برنامه های ناموفق هم اشاره کنیم. باید به سمت ارائه خدمت به مردم حرکت کنیم؛ چراکه این خدمات دوباره به خودمان برمی گردد و این چرخش موجب سربلندی کشور خواهد شد.

در پایان جلسه کتابداران و مسئولان کتابخانه ها که از طریق وب کنفرانس در نشست شرکت کرده بودند، پرسش های خود را مطرح و  محبوب به آن ها پاسخ داد.

گفتنی است، سلسله نشست ها و کارگاه های تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، بیست و چهارم هر ماه با محوریت معرفی و بررسی کتاب‌های منتشرشده توسط نهاد در قالب کارگاه یا گفت‌وگوی تخصصی برگزار می‌شود.