به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی تهران، دومین نشست تخصصی کتاب‌خوان قرآن‌پژوهی، ۶ دی‌ماه به همت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران و با همکاری دانشکده علوم و فنون قرآن، با حضور مهردخت وزیرپور، مشاور دبیر کل نهاد؛ علی نیکنام، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان تهران؛ حجت‌الاسلام والمسلمین علی غضنفری، رئیس دانشکده علوم و فنون قرآن و جمعی از اساتید، دانشجویان و کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان تهران در سالن اجتماعات دانشکده علوم و فنون قرآن برگزار شد.
زبان قرآن واقعی و دور از نمادین است
طاهرهسادات طباطبایی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن در این نشست به معرفی کتاب «جغرافیای تاریخی مسیر حرکت بنی‌اسرائیل در قرآن و عهد عتیق» پرداخت و با اشاره به اینکه شش ماه برای نگارش این کتاب زمان صرف کرده است، گفت: ما معتقدیم که زبان قرآن واقعی است و وجود خارجی دارد و در زمین به دنبال علائم آن می‌گردیم؛ علامه طباطبایی در بخش‌های مختلف تفسیر گران‌قدر المیزان به بررسی جغرافیای تاریخی پرداختند و با ارائه ۵ دلیل درباره مکان‌های مختلف امکان وجود غار اصحاب کهف، به اثبات یکی از این مکان‌ها به‌عنوان نقطه اصلی پرداختند.
این پژوهشگر ادامه داد: جغرافیای تاریخی بسیار مهم است و نشان می‌دهد که زبان قرآن نمادین نیست؛ از سوی دیگر اثبات روی دادن قصه‌های قرآن بر روی زمین نشان‌دهنده حقانیت قرآن کریم است و باید اعجاز علمی جغرافیایی قرآن را با استفاده از این حقایق اثبات کنیم.
فضیلت اخلاق در راه رستگاری
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین علی غضنفری، رئیس دانشکده علوم و فنون قرآن به معرفی کتاب «اخلاق در قرآن و سنت» پرداخت. وی با اشاره به آیه «و أمّا بِنِعْمَةِ رَبِّکَ فحَدِّثْ» اظهار داشت: تا پیش از سال ۱۳۷۶، گاهی نکاتی از آیات و روایات قرآن کریم به ذهنم می‌رسید که تصور می‌کردم کمتر دراین‌باره کار شده است. همین موضوعات را در قالب فیش، کنار می‌گذاشتم. از سال ۷۶ به بعد، فرصت مطالعاتی در کتابخانه برایم پیش آمد که دو سال و شش ماه، به‌صورت روزانه ۱۶ ساعت به کار دراین‌باره می‌پرداختم تا نگارش این مطالب را به پایان برسانم. حاصل این کار پنج جلد کتاب شد که سه جلد آن به نام «راه رستگاری» و دو جلد نیز با عنوان «اخلاق در قرآن و سنت» به چاپ رسید.
رئیس دانشکده علوم و فنون قرآن ادامه داد: در سه جلد کتاب «راه رستگاری» به بررسی ۱۰۰ موضوع درباره فضیلت اخلاق در راه رستگاری پرداختم و در دو جلد کتاب «اخلاق در قرآن و سنت»، ۱۰۰ موضوع رذایل اخلاقی را مورد واکاوی جدی قراردادم. آنچه در اینجا طرح شده است، ۱۰۰ موضوع بر اساس آیات و روایات و برداشتی است که برخی روانشناسان به‌صورت خاص بیان و راه علاج را نیز طرح کرده بودند. سحر و جادو و دروغ برخی از این موضوعات است، که آیات و روایاتی در این خصوص و نیز راه گذر و علاج آن نیز مطرح شده است.
محوریت متن بر قاعده
در ادامه این نشست، رضا امانی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن به معرفی کتاب «صرف و نحو کاربردی» پرداخت و گفت: این اثر به‌عنوان کتاب درسی به نگارش درآمده و ۹۰ درصد نگارش آن به پایان رسیده است؛ در این اثر مهم‌ترین مباحث علوم صرف و نحو برای فراگیری آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. اصالت در این اثر به آیات و روایات اختصاص یافته و قواعد صرف و نحو تابع آیات قرآن است؛ در نگارش این اثر تلاش شده است مطالب با زبانی ساده، روان، قابل‌فهم و شیوا بیان و از طرح مباحث پیچیده و ثقیل خودداری شود.
امانی به نظم منطقی طرح مباحث نیز اشاره و با بیان اینکه دروس به نحوی تنظیم شده است که مباحث جلسه اول تا به پایان تکرار شود، گفت: تلاش بر این است که استاد در این درس بتواند حداکثر یک‌سوم زمان را به تدریس بپردازد و دوسوم باقی زمان را دانشجویان فعال باشند و استاد به رفع پرسش‌های دانشجویان بپردازد.
معرفت نفس، برتری انسان بر سایر مخلوقات
حمید حسن‌زاده، عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن نیز در این نشست به معرفی کتاب «انسان‌شناسی از منظر قرآن» پرداخت و اظهار داشت: این کتاب در سال ۹۲ توسط نشر تلاوت به چاپ رسید که در قالب تفسیر موضوعی است. معرفت نفس اهمیت بسیاری دارد و این اثر به آیات قرآن که با معرفت نفس در ارتباط هستند، می‌پردازد. کرامت انسان، برتری انسان بر سایر مخلوقات، حمل امانت الهی، خلقت انسان، مختصات روانشناسی انسان، فطریات و ... در معرفت نفس از مباحث مرتبط در آیات قرآن کریم است.
وی با اشاره به قرآنی بودن محور مطالبی که در این اثر آمده است، عنوان کرد: این کتاب درس‌نامه است. درس اول آن شامل اهمیت موضوع انسان‌شناسی، ضرورت خودشناسی و ... است. بحث آفرینش انسان و نظریات رقیب مثل نظر داروین را موردبررسی قرار می‌دهد. هدفمندی آفرینش با توجه به بر غنی به ذات بودن خداوند در این اثر بیان و اثبات شده است.
حسن‌زاده همچنین به طرح مسائل مربوط فطرت الهی انسان در این کتاب اشاره و بیان کرد: شناخت و گرایش فطری و انگیزه بی‌اعتقادی به خداوند با استفاده از آیات قرآن تشریح شده است؛ همچنین سرشت انسان و نقد نظریات مربوط به سرشت از دیگر موضوعات مطرح شده است. منابع مورد استفاده نیز تفاسیر قرآن کریم است.
اندیشیدن نیاز اساسی بشر
حجت السلام علی محمدیآشنانی، عضو هیأت علمی دانشگاه، کتاب «جامعه آرمانی قرآن کریم» را معرفی کرد و گفت: یکی از نیازهای اساسی زندگی بشر اندیشیدن، کتاب خواندن و گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی در میان مردم است. خوشبختانه کشور ما در این حوزه تشکیلاتی راه انداخته که امروز ما مفتخریم بعضی از کتاب‌هایی که در این حوزه است را معرفی کنیم. کتاب جامعه آرمانی قرآن کریم حاصل یک پژوهش تقریباً طولانی‌مدت در حوزه جامعه آرمانی است؛ انسان موجودی جامعه زیست است، یعنی علاوه بر حیاط فردی در جامعه زندگی می‌کند. حیات اجتماعی بشر همان‌طور که حیات فردی او دارای اهمیت است از امنیتی ویژه برخوردار است.
علی محمدی ادامه داد: این کتاب دارای ۴ فصل است؛ در ابتدا جامعه آرمانی تعریف‌شده و در فصل دوم با عنوان «جامعه آرمانی درگذر تاریخ»، گوناگونی جوامع آرمانی در مغرب و مشرق زمین گزارش شده است. فصل سوم کتاب به ترسیم جامعه آرمانی قرآن کریم پرداخته است. فصل چهارم کتاب به فرآیند شکل‌گیری و موانع تشکیل جامعه آرمانی قرآن پرداخته است و در پایان کتاب در ۹ بخش برترین‌های جامعه آرمانی قرآن توضیح داده شده است.
قرآن کتاب هدایتگر است
عظیم عظیم‌پور، عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن به معرفی کتاب «بررسی اختلافات ترجمه‌های قرآن کریم» پرداخت و گفت: قرآن کتابی جهانی است که برای تمام جهانیان بیم دهنده و هدایتگر است. دوستداران قرآن باید مروج فرهنگ و اندیشه فرهنگی باشند. مخاطبان جهان ما نمی‌توانند زبان عربی را بفهمند و آسان‌ترین راه برای فهم آیات قرآن، ترجمه آن است. بر این اساس در فصل اول این کتاب به بررسی مبانی ترجمه قرآن پرداخته شده است. در فصل دوم این کتاب چرایی این موضوع که وجود ترجمه‌های بسیار از قرآن کریم چه ضرورتی دارد، موردبحث قرار گرفته است. اگر به جستجوی ترجمه‌های قرآن در تهران بپردازیم، بیش از ۸۰ ترجمه را می‌یابیم که متأسفانه این میزان دسترسی در شهرستان‌ها وجود ندارد.
عظیم‌پور با تأکید بر اینکه ترجمه قرآن یک فن است، افزود: انجام ترجمه قرآن نیازمند خبرگی است و باید نسبت به این کار علم داشت.
این عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن در ادامه سخنانش به سه عنوان مهم که با ۲۰ موضوع بیان شده است اشاره کرد و گفت: زمینه‌هایی که برای ایجاد اختلاف در ترجمه‌های قرآن می‌تواند بیان شود را در این مباحث گنجانده‌ام که یکی از آن عوامل، حذف در آیات شریفه قرآن کریم است. قرآن کریم شیوه بیان خاصی دارد و گاه ممکن است زیادتی برای تأکید مورد استفاده قرار گرفته باشد.
وی با بیان اینکه ترجمه قرآن کریم حد و قالب دارد، اظهار داشت: مترجم قرآن کریم کاری ظریف و دقیق دارد و باید نسبت به این موضوعات حساس و دقیق باشد. قواعد و ساختارهای عربی مثل شأن نزول و معادل‌یابی از جمله این موضوعات است که مورد بررسی قرار گرفته است. در آیه ۱۵۸ سوره بقره «إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلیمٌ» از ظاهر کلمه جناح می‌توان به‌عنوان استحباب در سعی صفا و مروه یادکرد، درحالی‌که اگر این سعی به‌درستی انجام نشود، حاجی باید به ادای دوباره آن بپردازد و این به معنای واجب بودن این فریضه است. این نوع برداشت از آیه قرآن به شأن نزول برمی‌گردد که مترجم باید نسبت به آن دقت لازم را داشته باشد. همچنین مبانی کلام، گرایش فکری و ... نیز از دیگر مباحث طرح‌شده در این کتاب است. بعلاوه، این اثر به‌صورت عملی و میدانی به اختلاف بین ترجمه‌های مختلف از قرآن پرداخته است.
در پایان این نشست علی نیکنام، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان تهران تبلیغ و ترویج کتاب و کتاب‌خوانی را از مهم‌ترین وظایف نهاد کتابخانه‌ها دانست و نسبت به ادامه همکاری با دانشگاه و برگزاری نشست‌های نقد و بررسی کتاب اعلام آمادگی کرد.
در پایان مهردخت وزیرپور، مشاور دبیر کل نهاد برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان تخصصی را امری ضروری و تأثیرگذار دانست و گفت: با توجه به اینکه در این نشست‌ها جدیدترین کتاب‌های اساتید و اعضای هیأت علمی دانشگاه معرفی می‌شود، می‌تواند کمک بسزایی در بالا بردن آگاهی و به‌روزرسانی علم دانشجویان و عموم مخاطبان داشته باشد.
دومین نشست تخصصی کتاب‌خوان قرآن‌پژوهی با اهدای لوح سپاس از سوی علی نیکنام، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان تهران به ارائه‌کنندگان کتاب پایان یافت.