به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، دومین جلسه از سلسله وبینارهای فراملی «کتابخانه‌های عمومی در زیست‌بومِ دانش‌بنیان» با موضوع «کتابخانه‌های عمومی و کارآفرینی» و سخنرانی علیرضا فیض‌بخش، عضو هیأت‌علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف؛ محمد جهان‌بخت، استادیار دانشگاه تگزاس و فرزانه افتخاری، استادیار طراحی بسته‌بندی در دانشگاه تگزاس در آرلینگتون برگزار شد. در این جلسه سید باقر میرعبداللهی، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد، سجاد محمدیان، مدیرکل دفتر پژوهش و آموزش، سکینه قاسم‌پور، سرپرست دفتر برنامه‌ریزی و جواد اسدی، سرپرست اداره‌کل تأمین منابع کتابخانه‌ها حضور داشتند.

همه جای دنیا به دلیل کسب ثروت به دنبال کارآفرینی هستند اما برای ما کارآفرینی، شرط بقا است

در ابتدای این نشست علیرضا فیض‌بخش، عضو هیأت‌علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، به ارائه مطلبی با عنوان «زندگی، کارآفرینی و دیگر هیچ» پرداخت. وی در تعریف کارآفرینی، گفت: کارآفرینی فرایند خلق چیزی جدید و ارزشمند از طریق اداره یک کسب‌وکار است که زمان و تلاش بسیاری را می‌طلبد؛ این فرایند با درنظرگرفتن مخاطرات مالی، روحی، اجتماعی و به امید دریافت پاداش‌های مالی، کسب رضایت شخصی و استقلال مالی طی می‌شود.

وی با اشاره به دلایل سرمایه‌گذاری بر روی کارآفرینی در جامعه امروز، گفت: اشتغال مفید، توسعه تکنولوژی و تولید ثروت، دلایل اصلی روی‌آوردن به کارآفرینی است. در حال حاضر  از ۱۰ شرکت اول دنیا، ۹ مورد شرکت‌های کارآفرین هستند.

فیض‌بخش توجه به کارآفرینی در ایران را یک ضرورت دانست و گفت: در کشور ما مأموریت دانشگاه، تربیت کارشناسانی است که در سازمان‌های دولتی به کار مشغول شوند؛ من در دانشگاه شریف در رشته برق تحصیل می‌کردم. در دانشگاه همه چیز یاد می‌دادند جز اینکه چطور بتوانیم از رشته تحصیلی پول تولید کنیم؛ در واقع دانشگاه قرار بود کارشناس تربیت کند نه بیزنس‌من؛ در حال حاضر دانشگاه‌ها سالانه حدود ۴۰۰ هزار فارغ‌التحصیل دارند و دولت در بهترین شرایط می‌تواند سالیانه ۴۰ هزار نفر استخدام کند؛ یعنی تنها ۱۰ درصد از فارغ‌التحصیلان. به همین دلیل، اینجا کارآفرینی شرط بقا است.

وی افزود: مهاجرت نخبگان، مسئله دیگری است که توجه به موضوع کارآفرینی را ضروری می‌کند. مهم‌ترین دارایی کشور «منابع انسانی» آن است. یکی از مهم‌ترین دلایل مهاجرت نخبگان، احساس اثربخشی، کسب درآمد و احترام و مسائل اجتماعی است. به اعتقاد من یکی از مهم‌ترین چیزهایی که می‌تواند جلوی مهاجرت نخبگان را بگیرد، کارآفرینی است.

فیض‌بخش اضافه کرد: در گذشته نرخ زادوولد و مرگ‌ومیر بسیار بالا بود. با گذشت زمان، صنعتی‌شدن و بهترشدن شرایط بهداشت، آموزش و ... نرخ مرگ‌ومیر پایین آمد و زادوولد بالا ماند که بعد از مدتی، زادوولد نیز کم می‌شود. همه جای دنیا این اتفاق افتاده و در ایران نیز شرایط مشابه است. در نتیجه، آرام‌آرام جمعیت، جوان و جوان‌تر می‌شود. ایران در حال حاضر در پنجره جمعیت‌شناختی قرار گرفته است. در این موقعیت، اگر جوانان بتواند کار کنند، به موتور توسعه کشور تبدیل می‌شوند، در غیر این صورت نیروی جوان ما، موتور توسعه سایر کشورها می‌شود. زمان محدود است و این پنجره به‌زودی بسته می‌شود؛ ما تنها در مقطعی از زمان، جمعیت جوان و خوش‌فکر داریم که به‌زودی کهن‌سال می‌شوند. همه جای دنیا به‌خاطر ثروت و تکنولوژی به دنبال کارآفرینی هستند اما برای ما کارآفرینی، شرط بقا است.

وی با اشاره به پروژه کارآفرینی دانشگاه شریف، با عنوان sharifstar (طرح استعدادیابی و توان‌افزایی رهبران آینده)، گفت: دنیای آینده، دنیای متفاوتی است. در ۲۰ سال آینده بسیاری از مشاغل امروز وجود نخواهد داشت و مشاغل جدید متولد خواهد شد؛ بنابراین بحث آموزش بسیار حائز اهمیت است. در پروژه «شریف استار» سعی کردیم مهارت‌های موردنیاز برای بقا در دنیای آینده را به افراد آموزش دهیم. این پروژه با یک استعدادسنجی اولیه شروع می‌شود و بر مهارت‌هایی همچون انعطاف‌پذیری، تحمل استرس، خوش‌بینی، عزت‌نفس، خودشکوفایی، خودآگاهی، حل مسئله، تست واقعیت، کنترل تنش‌های ناگهانی، برقراری روابط بین‌فردی، همدلی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ابراز احساسات، جرئت اظهار و استقلال، متمرکز است.

وی در خاتمه اظهار داشت: امید دارم با همکاری دانشگاه شریف و کتابخانه‌های عمومی، این مراکز مرجعی برای تربیت جوانان و نوجوانان در حوزه کارآفرینی شوند.

آموزش پیش‌نیاز ورود به حوزه کارآفرینی است

در ادامه محمد جهان‌بخت، استادیار دانشگاه تگزاس در آرلینگتون، آموزش را پیش‌نیاز ورود به حوزه کارآفرینی دانست و گفت: بر اساس چرخه یادگیری تجربی kolb، نحوه یادگیری ما می‌تواند در طیفی قرار گیرد که یک سویش تفکر و سوی دیگرش عمل و انجام کار است. پس از ادراک موضوع، پردازش اطلاعات اتفاق می‌افتد؛ فرایند ادراک و پردازش به ۴ شیوه، تفکر و دیدن، احساس و دیدن، انتزاع و عمل و لمس کردن و عمل، انجام می‌شود. بر اساس تئوری kolb، افراد متفاوت می‌توانند از روش‌های متفاوتی برای یادگیری استفاده کنند. اینجاست که کتابخانه می‌تواند کمک کند که مسیر از انتزاع به عمل برسد؛ در واقع کتابخانه در فرایند یادگیری بر مبنای عمل ایفای نقش می‌کند.

وی با اشاره به چارت سازمانی دانشگاه تگزاس به دو دپارتمان fablab و experiential learning، اشاره کرد و گفت: «فب لب»، آزمایشگاهی مجهز به انواع دستگاه‌ها و تجهیزات مربوط به انواع رشته‌های دانشگاهی است که دانشجویان برای اجرای ایده‌های خود در اختیار دارند. فب لب یک طبقه از کتابخانه دانشگاه تگزاس را به خود اختصاص داده و محل مراجعه دانشجویان است؛ جایی که مباحث تئوری و عملی در هم ادغام می‌شود و ایده به مرحله اجرا می‌رسد.

دنیا در حال رفتن به سمت تجربه‌گرایی است

در ادامه فرزانه افتخاری، استادیار طراحی بسته‌بندی در دانشگاه تگزاس اظهار داشت: امروزه در دانشگاه‌های دنیا در کنار کتابخانه‌های قدیم، فضایی با عنوان fablab، innovation space یا maker space ایجاد می‌شود. در سال ۲۰۱۴، ۴۵ دانشگاه در امریکا از maker space برخوردار بودند و امروز تقریباً تمامی دانشگاه‌های امریکا به این فضا مجهز هستند؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم که دانشگاه‌ها، مدارس و کتابخانه‌های ایران نیز به‌تدریج به این سمت خواهند رفت. همان گونه که کتابخانه مرکزی دانشگاه، پذیرای دانشجویان از تمامی رشته‌های تحصیلی است، maker space  نیز مجهز به تجهیزات مربوط به‌تمامی رشته‌ها است.

تشویق به انجام کارهای بین‌رشته‌ای، کار گروهی، یادگیری تجربی و حل مسئله از کارکردهای maker space است

افتخاری با اشاره به کارکردها  maker space ادامه داد: تشویق به انجام کارهای بین‌رشته‌ای، کار گروهی، یادگیری تجربی و حل مسئله از اصلی‌ترین کارکردهای maker space است که به ارتقای خلاقیت و تبدیل ایده به عمل کمک می‌کند. چنین فضایی با تشویق افراد به ریسک‌پذیری، اعتمادبه‌نفس آنان را در کار عملی و تولید بالا می‌برد؛ لزوم توجه به تفکر همگرا و واگرا را در قالب کار عملی به آن‌ها می‌آموزد و به فرایند یادگیری کمک می‌کند. در این فضا با گرفتن بازخورد در مقیاس کوچک می‌توانیم بفهمیم که ایده خلق شده، چه میزان با اقبال روبه‌رو شده و احتمال موفقیت آن در آینده چقدر خواهد بود. امروز تعداد افراد تجربه‌گرا بیشتر شده و به‌واسطه افزایش تقاضا، نیاز به maker space بیش‌ازپیش احساس می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت طراحی فضای «میکر اسپیس»، اظهار داشت: پویایی فضا، دیدن میزهای نزدیک به هم و افرادی که دائم در حال کار و تعامل هستند، میزان اثرگذاری این فضا را افزایش می‌دهد.

افتخاری تصریح کرد: دنیا در حال رفتن به سمت تجربه‌گرایی است؛ بنابراین لازم است افراد نگاهی جامع به موضوعات داشته باشند و به زوایای مختلف آن توجه کنند؛ لازم است به‌جای تمرکز بر نظریه، موضوعات را به maker space بیاوریم؛ افراد را به توجه به موضوعات واقعی تشویق کنیم و با تفکر سیستماتیک به راه‌حل‌های جدید برسیم. لازم است به‌جای تمرکز بر تولید محصول در روند طراحی، به انسان و مصرف‌کننده نهایی توجه کنیم؛ لازم است این تفکر را آموزش دهیم که یک سوال ممکن است چندین راه‌حل و جواب درست داشته باشد؛ باید یاد بگیریم که بعضی راه‌حل‌ها به نتیجه نمی‌رسد.

وی در خاتمه اظهار داشت: بعد از ایجاد maker space در کتابخانه، باید دوره‌هایی از جمله تفکر طراحی برای استفاده از این فضا برگزار شود. در تعریف تفکر طراحی، تمرکز بر انجام کار گروهی است؛ بچه‌ها یاد می‌گیرند که با دستگاه‌ها کار کنند تا اعتمادبه‌نفس در آن‌ها ایجاد شود. این فرایند، بر آفرینش ارزش تمرکز دارد و به ایجاد احساس رضایت در مشتری می‌انجامد. ما باید به سمت ایجاد maker space برویم و ما برای همکاری با کتابخانه‌ها در این حوزه آمادگی داریم.

گفتنی است، ادامه این نشست به پرسش و پاسخ اختصاص یافت.