به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در راستای برگزاری «همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک»، دومین پیش‌نشست با عنوان «نقش کتابخانه‌های عمومی در حمایت از کارآفرینی اجتماعی» با حضور لیلی سیفی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه بیرجند و اعظم صنعت‌جو، دبیر علمی همایش و عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، به میزبانی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان سیستان و بلوچستان برگزار شد.

اعظم صنعت جو، دبیر علمی همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک در ابتدای این وبینار اظهار داشت: جوامع همواره با مشکلاتی مواجه هستند؛ حتی در کشورهای توسعه‌یافته دولت‌ها نمی‌توانند از پس تمام چالش‌ها برآیند؛ بنابراین نیاز به همکاری نهادها و سازمان‌های اجتماعی برای ارائه ایده‌ها و کمک به رفع چالش‌ها همواره وجود دارد. بحث کارآفرینی اجتماعی، یکی از راهکارهای کمک‌کننده قابل ارائه از سوی نهادها و سازمان‌های اجتماعی است. کارآفرینی اجتماعی به معنای ارائه راه‌حل های نوآورانه برای رفع مسائل اجتماعی حل نشده به منظور بهبود زندگی فردی و اجتماعی، بهزیستی و رفاه اجتماعی است.

وی ادامه داد: کتابخانه‌های عمومی نیز از سازمان‌هایی هستند که به واسطه تعامل مستقیم با مردم، مسائل و چالش‌ها را رصد می‌کنند؛ یکی از این مسائل بحث کسب‌وکارها و کارآفرینی است. برای مدیریت صحیح کارآفرینی اجتماعی نیاز به سازمان‌هایی است که ضمن در اختیار داشتن توانمندسازها، دارای نیروی انسانی توانمند با دیدگاهی خلاقانه باشند. کتابخانه‌های عمومی با داشتن منابع اطلاعاتی، تعامل با جامعه کاربر و سازمان‌های اجتماعی، دارای توانمندسازها هستند. بُعد دیگر، کتابدار توانمند و کارآفرین و آشنا به این حوزه موضوعی است. به همین دلیل بر ماست که با بیان اهمیت موضوع، کتابداران را به عنوان گروهی اثرگذار، تقویت کنیم و همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک، به دنبال نقش‌آفرینی در این زمینه است.

در ادامه لیلی سیفی، عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه بیرجند ضمن تقدیر از برگزارکنندگان همایش، اظهار داشت: موضوع کارآفرینی اجتماعی، اواخر دهه 1980 وارد حوزه آموزش عالی شد. کارآفرینی اجتماعی، کارآفرینان را برای سرمایه‌گذاری بر حل مسائل اجتماعی تشویق می‌کند. در واقع در کارآفرینی سنتی، افراد به دنبال سود مالی هستند؛ حال آنکه کارآفرینی اجتماعی به دنبال ایجاد فرصت‌هایی برای اثرگذاری مثبت بر جوامع و ارزش‌آفرینی در زندگی مردم است. کارآفرینی اجتماعی تحقق اهدافی همچون کاهش فقر، احیای حقوق کودکان، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، دسترسی به آموزش، دسترسی به خدمات مالی، توانمندسازی زنان، توسعه جامعه، تأمین مالی در سطح خرد و منابع انرژی پایدار را دنبال می‌کند.

وی خلاقیت، اشتیاق، رهبری، نیروی محرک و انگیزه بسیار قوی را لازمه فعالیت به عنوان کارآفرین اجتماعی دانست.

سیفی ادامه داد: اریک کلینبرگ، جامعه‌شناس امریکایی، کتابخانه‌های عمومی را زیرساختی اجتماعی و مکانی با هدف تعامل با مردم می‌داند. این موضوع مؤید آن است که کتابخانه‌های عمومی، اماکنی در راستای حل مسائل اجتماعی هستند و برای مردم ساخته شده‌اند.

عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه بیرجند با اشاره به اسناد بالادستی در حوزه کارآفرینی اجتماعی، گفت: انجمن کتابداران امریکا و ایفلا، دو دستنامه بر اساس اهداف توسعه پایدار تهیه و راه‌های حمایت کتابخانه‌های عمومی از اهداف توسعه پایدار، که بسیار مرتبط با موضوع کارآفرینی اجتماعی است، را مشخص کرده‌اند.

وی در ادامه به بیان چند نمونه عملی از نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در حمایت از کارآفرینی اجتماعی پرداخت: قصه‌گویی درباره تغییرات آب و هوایی و ایجاد آگاهی در خصوص محافظت از زمین؛ ارائه خدمات کتابخانه‌ای در اماکن مختلف برای کاهش نابرابری‌ها؛ ایجاد فضاهایی برای اجتماعات مردمی در کتابخانه؛ ارائه برنامه‌های آموزشی و توسعه شغلی و... از مواردی است که به ارزش‌آفرینی در زندگی اجتماعی شهروندان می‌پردازد.

سیفی در ادامه به بررسی دستنامه ایفلا با تمرکز بر نحوه حمایت کتابخانه‌های عمومی از اهداف توسعه پایدار پرداخت و گفت: اولین هدف توسعه پایدار، کاهش فقر است؛ کتابخانه‌های عمومی با تسهیل دسترسی عموم به اطلاعات و منابع، ایجاد فرصت‌هایی برای بهبود زندگی با استفاده از این اطلاعات، آموزش مهارت‌های جدید به جامعه کاربر و کمک به ایجاد اشتغال و ارائه اطلاعات حمایتی به تصمیم‌گیران می‌توانند از این موضوع حمایت کنند. از بین بردن گرسنگی، از دیگر اهداف توسعه پایدار است و کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از طریق ارائه نتایج تحقیقات کشاورزی به جامعه کشاورزان و آگاهی‌رسانی در زمینه افزایش فروش، ارتقای سطح زندگی و... در این زمینه نقش‌آفرینی کنند. در حوزه سلامت و رفاه، کتابخانه‌های عمومی می‌توانند با استفاده از پژوهش‌های قابل دسترس و برقراری ارتباط با مراکز بهداشتی، افراد را برای حفظ سلامت خود آگاه کنند.

وی افزود: آموزش باکیفیت از دیگر اهداف توسعه پایدار است که کتابداران با پشتیبانی از یادگیری مادام‌العمر و تسهیل دسترسی افراد به اطلاعات و نیز در اختیار گذاشتن فضا برای کاهش هزینه یادگیری مهارت‌ها، می توانند در این زمینه نقش داشته باشند. همچنین کتابخانه‌های عمومی با ایجاد فضای ملاقات دلپذیر و امن برای همه اقشار جامعه، طراحی خدمات و برنامه‌ها ویژه بانوان و آگاهی‌رسانی در زمینه توسعه شغلی بانوان، می‌توانند به برابری جنسیتی کمک کنند. تسهیل دسترسی به اطلاعات در زمینه شیوه‌های بهینه استفاده از انرژی و ارائه اطلاعات باکیفیت برای حمایت از مدیریت آب محلی، نمونه‌هایی از نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در حمایت از آب سالم، انرژی پاک و تجدیدپذیر است.

سیفی فعالیت کتابخانه‌ها در حمایت از رشد اقتصادی و شغل را، از طریق آموزش مهارت‌ها و ارائه اطلاعات به افراد، از جمله آموزش رزومه‌نویسی و راهنمایی در زمینه دسترسی به فرصت‌های شغلی، میسر دانست.

وی ادامه داد: صنعت نوآوری و زیرساخت از دیگر اهداف توسعه پایدار است که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند از ظرفیت فضا و نیز کتابداران توانمند و خبره، به عنوان زیرساخت‌هایی که در اختیار دارند، به نحو بهینه استفاده کنند. همچنین تبدیل کتابخانه به فضایی دلپذیر و بی‌طرف و فراهم کردن امکان استفاده همگان (از جمله گروه‌های حاشیه‌ای، مهاجران، معلولان، اقلیت‌ها و...) از این فضا، گامی در راستای کاهش نابرابری‌ها است. حمایت کتابخانه‌ها از هدف شهرها و جوامع پایدار در سند توسعه پایدار می‌تواند در قالب مستندسازی دانش‌های بومی و میراث فرهنگی ناملموس و نیز ارتباط با سازمان‌های مرتبط انجام شود.

سیفی اضافه کرد: صلح، عدالت و نهادهای قوی، از دیگر اهداف توسعه پایدار است و کتابخانه‌های عمومی در حمایت از این هدف می‌توانند با به اشتراک گذاری اطلاعات درباره دولت‌ها، جوامع مدنی و سازمان‌هایی که در زمینه صلح و عدالت خدمات ارائه می‌دهند، آنها را معرفی کرده و فضاهایی بی‌طرف برای گفتگو در این زمینه فراهم کنند.

وی با اشاره به تجربه خود از مصاحبه با کتابداران کارآفرین در سطح بین‌المللی گفت: به اذعان این کتابداران، انتظارات جوامع محلی از آنان شامل مواردی همچون آگاهی از نوآوری‌های مدنی و ارائه اطلاعات در این خصوص، شنیدن فعال، کمک به کاربر در بحث توسعه سواد جدید، آموزش و توسعه مهارت‌ها و حل مسائل اجتماعی اعم از فردی، خانوادگی و اجتماعی بوده است. در این موارد مشاوره کتابداران در قالب ارائه اطلاعات و منابع معتبر برای رفع نیاز مخاطب بوده است. همچنین کتابداران داشتن مهارت‌های پژوهشی، توانایی گوش دادن فعال به مخاطب، توانایی حل مسائل اجتماعی، داشتن ذهن و آغوشی باز برای یک سفر اطلاعاتی، صبوری و شناسایی و تعامل با جوامع محلی را لازمه ایفای نقش به عنوان کتابدار کارآفرین دانستند.

وی در خاتمه اظهار داشت: به اعتقاد من حمایت کتابخانه‌های عمومی از حوزه کارآفرینی اجتماعی، نیاز به گفتمان دارد. برگزاری نشست‌هایی با این موضوع، مطالعه اسناد بالادستی در سطح بین‌المللی و همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک، بستری مناسب برای به اشتراک‌گذاری ایده‌ها خواهد بود.

گفتنی است، پایان این نشست به پرسش و پاسخ اختصاص یافت.