به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی، دهمین پیش‌نشست دومین «همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی: کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک» با موضوع «جامعه‌سازی در کتابخانه‌ها و کمک به رشد کسب‌وکارهای کوچک» با حضور اعظم صنعت‌جو، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر اجرایی همایش و یان هولمکوئیست، کارآفرین و مشاور بین‌المللی حوزه کتابخانه و یادگیری به میزبانی اداره کل کتابخانه‌های عمومی خراسان رضوی برگزار شد.

در ابتدا یان هولمکوئیست، کارآفرین و مشاور بین‌المللی حوزۀ کتابخانه و یادگیری ضمن تشکر از دبیر علمی همایش و ابراز خرسندی از حضور در این پیش‌نشست، گفت: حضور کتابداران و دانشجویان در این پیش‌نشست کاری بسیار زیبا و حائز اهمیت است؛ چرا که در کشور دانمارک به صورت معمول دانشجویان . کتابداران در چنین نشست‌هایی شرکت نمی‌کنند.

وی در ادامه به بیان فعالیت‌های خود پرداخت و گفت: بیشترین فعالیت من در حوزۀ مدیریت رهبری و مدیریت استراتژیک است. در این پیش‌نشت تلاش می‌کنم تا تجربیات خود در حوزه کتابخانه‌ها و مشاغل کوچک و خرد در کشور دانمارک را به عنوان یک الگو و راهنما در راستای چگونگی ارتباط با جوامع کوچک به اشتراک بگذارم.

هولمکوئیست مشاغل کوچک را صنعتی دانست که در کشور دانمارک با نهادهای دولتی و بومی در ارتباط و همکاری است. وی اظهار کرد: فرهنگ‌سازی در حوزه توانمندسازی کتابخانه‌ها با استفاده از ظرفیت‌های موجود در آنها برای ترویج کسب‌وکارهای کوچک از نکات حائز اهمیت است. این مسئله باعث شده تا کتابخانه‌ها به عنوان پل ارتباطی بین بخش خصوصی، دولتی و کسب‌وکارها در جامعه شناخته شوند. در واقع کتابخانه‌ها امکان دسترسی به منابع و نهادهای دولتی را برای کسب‌وکارهای کوچک فراهم می‌سازند و این بدین معنا است که آنان در واقع به عنوان راهنما و مشاور در حوزه‌های مختلف به ارائه خدمات می‌پردازند.

وی با بیان اینکه کتابخانه‌های خاصی در حوزه خدمات کسب‌وکارهای کوچک در کشور دانمارک فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: این کشور با ۶ میلیون جمعیت از سال‌های پیش در این حوزه فعالیت می‌کند. البته به واسطۀ دریافت هزینه از کسب وکارهای کوچک در قبال ارائه این خدمات، آنان از متخصصان و کارمندان در اختیار خود استفاده می‌کنند.

این کارآفرین دانمارکی با اشاره به اینکه در دانمارک از کتابخانه‌ها به عنوان فضاهای کار نیز استفاده می‌شود، گفت: گاه افراد برای برگزاری جلسات خصوصی خود ـ به‌ویژه در دوران کرونا و با وجود دورکاری ـ فضای کتابخانه را رزرو می‌کردند. این مسئله باعث شد تا در این دوران از این فضا برای کسب وکارهای کوچک نیز استفاده شود. همچنین در شرق دانمارک بخش‌هایی را برای دسترسی عموم مردم، کسب‌وکارهای کوچک و استارت آپ‌ها به ابزارهای کاری و فناوری در کتابخانه‌ها اختصاص دادند؛ فضاهایی همچون چاپ تصاویر سه بعدی، تعمیرات لوازم خانگی و رفع مشکلات کامپیوتری . البته هدف اولیه کتابخانه‌ها از این مسئله حمایت از کسب‌وکارهای کوچک نبود، اما وقتی فضا برای این امر مهیا شد، مخاطبان به خودی خود از این فضا و امکانات استقبال کردند و از آن برای معرفی و عرضه خود بهره جستند.

وی همچنین با اشاره به ایجاد فضای مطالعاتی مشترک در ۶ قالب و ۸۰ کشور دنیا در کتابخانه‌های عمومی، افزود: نمونه بارز این قالب کتابخانه انسانی (Human library) است که در آن منابع و اطلاعات فردی و گروهی به اشتراک گذاشته می‌شود و مقر اصلی آن در کشور دانمارک، شهر کپنهاک است. در واقع وقتی شما فضای مطالعاتی مشترک را به وجود آورید، باعث می‌شوید افرادی با نگاه، سواد، تخصص و ایده‌های مختلف در کنار هم جمع شوند و این به معنای جامعه‌سازی، پایداری، دوستی و کاهش تعصبات در جامعه است. یکی دیگر از اهداف این طرح این است که افراد در یک گفتگوی معنادار و ایمن در کنار یکدیگر قرار گرفته و در مورد مسائل منطقه خود به بحث و تبادل نظر بپردازند. این طرح غیرانتفاعی، عاملی برای ایجاد ساختار و فضای بهتر مطالعاتی و وقت گذاشتن افراد برای شناخت حوزه‌های مختلف می‌شود.

 مشاور بین‌المللی حوزه کتابخانه و یادگیری ضمن معرفی طرح دسترسی (Out reach)، اظهار کرد: هدف اصلی این طرح که بر اساس منشور سازمان بین الملل متحد در سال ۲۰۲۳ تنظیم شده است، برقراری ارتباط بین همه نهادهای بین‌المللی، محلی و بومی، از جمله کتابخانه‌های عمومی، با یکدیگر است. در این طرح ۷۰ هدف اصلی معرفی شده که باید تا سال ۲۰۳۰ محقق شده و طبق بیانیه سازمان بین الملل متحد به سرانجام رسد.

وی تصریح کرد: به‌صورت کلی، هدف از تنظیم این ۷۰ هدف اصلی، پیدا کردن راه حلی جهانی برای مشکلات جهانی با استفاده از کتابخانه‌ها به عنوان پل ارتباطی بین انسان‌ها و جوامع است. به عبارت ساده‌تر، اعتقاد بر این است که مشکلات ویژه را می توان با استفاده از ارتباطات بین‌کتابخانه‌ای حل کرد. دیدگاه اصلی بر این است که می‌توان از دانش جهانی و تخصصی افراد برای حل بسیاری از مشکلات فرامرزی استفاده کرد. اگر می‌خواهیم به این اهداف جهانی و زندگی و محیط زیست پایدار دست پیدا کنیم، باید از کتابخانه‌ها به عنوان نهادهایی که توانایی آموزش، فعالیت فرهنگی و معرفی و عرضه کسب‌وکارهای کوچک را در خود دارند، به عنوان بهترین گزینه یاد کرد و همراه و همگام با هدف این طرح شد.

یان هولمکوئیست به ارائۀ توضیحاتی در خصوص خدمات کتابخانه‌ها پرداخت و ادامه داد: در مناطق مستعد کشور دانمارک، افراد جوامع کوچک با شرکت در دورهمی‌های داخل کتابخانه‌ها از جمله: کارگاه‌های آموزشی، جشنواره‌های غذا، جلسات ادبی، اتاق تعمیرات لوازم خانگی و کامپیوتری، پاسخ به سوالات کامپیوتری و ... از قطع شدن زنجیره انتقال دانش جلوگیری می‌کنند؛ چرا که فضای لازم این انتقال را بدون کتاب و به‌صورت نسل به نسل در آنها فراهم ساخته‌ایم. همچنین صندوق‌هایی در این کشور وجود دارد که از طریق فروش کتاب به درآمدزایی پرداخته و از این طریق به ارائه تسهیلات مالی در قالب وام به کسب و کارهای کوچک و استارت آپ‌ها می‌پردازند. بخش دیگری از این ارائه خدمات، مختص به افراد سالخورده و بازنشسته است که با سرمایه‌گذاری مردمی و حمایت‌های دولتی به مدت ۲ سال است در ۳۰ کتابخانه دانمارک اجرا می‌شود. در این طرح، افراد سالخورده از تجربیات خود با نسل جوان سخن می‌گویند و این امر علاوه بر ایجاد هدف در زندگی برای افراد سالخورده، باعث انتقال دانش به‌صورت نسل به نسل نیز می‌شود. امکان ملاقات با کتابداران و استفاده از مشاوره رایگان در حوزه‌های مختلف و یا احداث کتابخانه از دیگر فعالیت‌های کتابخانه‌ها است. همچنین طرح «کتابخوانی کودکان» در قالب کمپ‌های تابستانی در دانمارک اجرا می‌شود. در این طرح که ۵ کتاب در اختیار کودکان قرار می‌گیرد، توجه ویژه‌ای به علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه شده است.

وی کتابخانه‌های سیار را از قالب‌های دیگر طرح «دسترسی» عنوان کرد که امروزه کمتر در کشور دانمارک کمتر از آن استفاده می‌شود.

یان هولمکوئیست، کارآفرین و مشاور بین‌المللی حوزه کتابخانه و یادگیری تصریح کرد: سوادآموزی دیجیتالی و نشست‌های موسیقی از جمله اقدامات دیگری است که در راستای افزایش سواد اطلاعاتی و برقراری ارتباط بین نهادهای دولتی و کسب‌وکارهای کوچک و خروج مردم از انزوا در کتابخانه‌ها انجام می‌شود. فراهم‌سازی زمینه آشنایی مردم با تاریخ محلی و آثار باستانی و استفاده از ظرفیت داوطلبان در خصوص ارائه خدمات به افراد توان‌یاب از دیگر فعالیت‌ها در کتابخانه‌های عمومی دانمارک است.

در پایان اعظم صنعت‌جو، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر علمی همایش نیز با اشاره به حضور چندساله خود در کشور دانمارک برای تحصیل در دوره دکتری کتابداری، تأکید کرد: با توجه به اینکه استفاده از افراد متخصص، مستلزم صرف هزینه است، طرح کتابخانه مردمی (Human libarary) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در کشور دانمارک به افرادی که کارهای عام‌المنفعه انجام می‌دهند، پاداش و امتیاز در حوزه‌های شغلی و ... تعلق می‌گیرد و این امر باعث مشارکت بیشتر مردم در این حوزه‌ها می‌شود.