به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مقاله «شناسایی نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه اقتصادی جامعه از دیدگاه متخصصان» در شماره اول دوره ۲۹ فصلنامه علمی پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» منتشر شده است. این مقاله که نوشته ثریا ضیایی، سارا بهرامی‌نیا و محمود مرادی است به موضوع نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعۀ اقتصادی جامعه می‌پردازد. موضوعی که در همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک مورد توجه قرار گرفته است.
ثریا ضیایی یکی از نویسندگان و پژوهشگران این مقاله در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد با اشاره به موضوع پژوهش می‌گوید: در این پژوهش، ۲۶ نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها، کتابداران، مدیران کتابخانه‌های عمومی مراکز استان کشور به‌صورت هدفمند مورد مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌های مصاحبه از روش استروس کوربین که شامل سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی است استفاده شد. بر اساس داده‌های حاصل از این پژوهش، ۶ مقولۀ اصلی و ۳۶ مقولۀ فرعی با توجه به ماهیت و پتانسیل‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی کشور به‌عنوان راهبردهایی که منجر به توسعۀ اقتصادی در جامعه خواهد شد مفهوم‌سازی شدند. این راهبردها به‌عنوان مؤلفه‌های توسعۀ اقتصادی شاملِ ایجاد شغل، کیفیت زندگی، توسعۀ نیروی انسانی، قدرت خرید، توسعۀ پایدار و توسعۀ گردشگری بودند.
وی درباره شکل‌گیری ایده این پژوهش ادامه می‌دهد: کارکرد اقتصادی یکی از انواع کارکردهای کتابخانه‌های عمومی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم در توسعه اقتصادی هر کشور می‌تواند نقش داشته باشد. با توجه به فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی که در سایر کشورها صورت می‌گرفت و مطالعاتی که داشتیم متوجه شدیم خیلی از این فعالیت‌ها به طور مداوم بازتعریف می‌شوند؛ چراکه خیلی از صاحبان مشاغل برای انجام فعالیت اقتصادی از خدمات کتابخانه استفاده می‌کنند.
ضیایی تصریح می‌کند: برای ما این سؤال مطرح شد که کتابخانه‌های عمومی در ایران چه نقشی می‌توانند در توسعه اقتصادی داشته باشند؟ در حالی که بر اساس دیده‌ها بیشترین استفاده‌ای که از کتابخانه عمومی می‌شود سالن مطالعه است.
این پژوهشگر میافزاید: در واقع ما در این پژوهش به دنبال درک شکاف دانشی در این زمینه بودیم و می‌خواستیم بدانیم کتابخانه‌های عمومی در چه وضعیتی قرار دارند.
این پژوهشگر با اشاره به انتخاب روش گرند تئوری برای انجام این پژوهش می‌گوید: دلیل انتخاب روش گرند تئوری به این دلیل بود که ما دانش و تجربه مصاحبه‌شوندگان برایمان اهمیت داشت؛ چراکه در پژوهش‌های کیفی چیستی، چگونگی و چرایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در مباحث و مبانی نظری مطالب زیادی وجود دارد و در کشورهای مختلف این تجربه انجام شده و مقالات متعددی نیز در این حوزه تألیف شده است، اما ما می‌خواستیم در مفهوم بومی ایران این پژوهش را انجام دهیم. به همین علت بعد از انتخاب مصاحبه‌شوندگان و انجام مصاحبه و آنالیز آنها به مرحله اشباع رسیدیم.
ضیایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با تأکید بر نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه اقتصادی کشور تصریح می‌کند: در حاضر در حوزه توسعه اقتصادی کار زیادی در کتابخانه‌های عمومی کشور انجام نشده، اما بر اساس پتانسیل‌ها و توانمندی‌هایی که در کتابخانه عمومی داریم می‌توانیم تغییراتی را در این حوزه اعمال کنیم که زمینه‌ساز ایجاد نقش مثبت کتابخانه‌ای برای رشد فردی مخاطبان شود که در نهایت به توسعه اقتصادی جامعه منجر می‌شود.
وی می افزاید: در این رابطه چند مشکل داریم؛ اول اینکه کاربران کتابخانه‌ها در قالب مراجعین هنوز شناختی نسبت به این موضوع ندارند. حتی نمی‌دانند کتابخانه عمومی می‌تواند نقش اقتصادی ایفا کند و آنها را در اشتغال و کارآفرینی، درآمدزایی و گردشگری یاری برساند. مورد بعدی کتابداران هستند؛ اگر در این حوزه می‌خواهیم کاری انجام دهیم کتابداران باید یک سری مهارت‌ها را داشته باشند. در این زمینه باید بررسی کنیم کتابداران در زمان تحصیل کتابداری تا چه اندازه با این مباحث آشنا شدند.
این پژوهشگر با اشاره به مجموعه‌سازی در کتابخانه‌های عمومی تأکید می‌کند: مجموعه‌سازی منابع اطلاعاتی یکی از مهم‌ترین مسائل در رسیدن به نقطه مطلوب است؛ چراکه منابع اطلاعاتی روز به روز تغییر قیمت می‌دهند و بودجه و فضای اختصاصی برای منابع کتابخانه‌ها نیز محدود است. اگر در ساختارها بخواهیم خدمات این چنینی را به خدمات کتابخانه‌ای بیفزاییم، نیازمند یک سری ساختارهای مناسب هستیم. پس کتابخانه‌های عمومی می‌توانند بستر مناسبی برای رشد اقتصادی فرد و در نهایت جامعه باشند. با این حال ما معتدیم نیازمند ایجاد یک دیدگاه جدید به کتابخانه‌های عمومی در جهت توسعه اقتصادی هستیم. اگر ان‌شاء‌الله این اتفاق بیفتد و خدمات جدیدی ارائه دهیم و کاربران با این نوع خدمات آشنا شوند خیلی اتفاقات خوب در جامعه رخ خواهد داد. اما برای رسیدن به این هدف می‌بایست مسئولان و مجریان نهاد کتابخانه‌های عمومی این موضوع را به عنوان اهداف در برنامه چشم‌انداز درنظر بگیرند تا کتابخانه‌های ما بتوانند در حوزه کسب‌وکار و توسعه اقتصادی نقش‌آفرینی کنند.
فایل این مقاله را از اینجا دربافت کنید
ارسال نظر