به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، شامگاه اولین روز از سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در برنامه «تهران۲۰» شبکه تهران سیما حضور یافت و به‌تشریح وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران پرداخت.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به سؤالی درباره راه‌حل رونق‌گرفتن فرهنگ کتابخوانی گفت: موضوع کتاب باید در کشور به مسئله تبدیل شود تا دغدغه‌هایی که مدنظر نویسندگان و ناشران و مردم ما هست برطرف شود. اخیراً آماری منتشر شده بود که نشان می‌دهد فضای مجازی وقت و سهم را از مراودات با خانواده، دوستان و کتاب‌خواندن گرفته است. همچنان سهم کتاب الکترونیک کمتر از ۲۰ درصد مصرف بازار نشر است و همچنان ۸۰ درصد متعلق به کتب چاپی است.

وی افزود: در حال حاضر در دنیا موضوع «خواندن» مطرح است که در آن خواننده لزوماً با اضافه شدن اطلاعات روبرو نیست و ممکن است این خواندن برای سرگرمی یا پر کردن اوقات فراغت باشد. بر اساس آخرین پیمایشی که در خصوص سرانه مطالعه انجام شده سرانه مطالعه ایرانیان حدود ۳۳ دقیقه اعلام شده است؛ البته باید تأکید کرد که شاخص‌های این پیمایش‌ها یکسان نیست. بعضاً مطالعه کتب درسی  و کتب دینی و قرآن هم در آن محاسبه نمی‌شود. حدود دو دهه است که دیگر سنجش سرانه مطالعه به این شکل در دنیا رایج نیست. مسئله‌ای که اهمیت دارد عادت‌کردن به خواندن است که باید آن را از مدارس آغاز و پیگیری کنیم؛ چون مدارس شکل‌دهنده عادات انسان‌ها هستند. مهمترین نکته هم این است که در سیستم آموزشی کشور ارجاع کتاب درسی به غیردرسی یا کم است یا وجود ندارد یا اگر وجود دارد امکانات این مراجعه فراهم نیست. به این منظور باید «زنگ کتابخوانی» در مدارس ایجاد شود تا فرد مهارت‌های خواندن، انتخاب کتاب خوب، سیر مطالعاتی و روش‌های تندخوانی و خلاصه‌نویسی را یاد بگیرد.  ایجاد این زنگ را  حدود ۱۶، ۱۷ سال پیش رهبر انقلاب در نمایشگاه کتاب مطرح کرده بودند.

رمضانی با اشاره به تدوین اسناد بالادستی گفت: برای هم‌افزایی در حوزه ترویج کتابخوانی، «سند ملی خواندن» را در شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌تصویب رساندیم که تکالیف دستگاه‌ها و بخش‌های مختلف در آن مشخص شده و از جنس اسناد قابل اجرا هم هست؛ مثلاً وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه تولید محتوا یا سازمان صداوسیما در حوزه ترویج وظایفش چیست. نظارت این سند بر عهده کارگروهی با عضویت این دستگاه‌ها و تشکل‌های ترویجی و دانشگاهی است. دستگاه‌ها نمایندگان خود را معرفی کرده‌اند و امیدواریم نخستین جلسه کارگروه پس از هفته کتاب برگزار شود. مثل بینایی و شنوایی خواندن هم می‌تواند اختلالاتی داشته باشد. یکی از تکالیف سند این است که اختلالات باید در دانش‌آموزان در شروع تحصیل بررسی و در صورت نیاز برای رفع آن به کارشناس ارجاع داده شود.

وی درباره انجام پیمایش‌های علمی در موضوع خواندن گفت: پیمایشی با موضوع «عادت‌های خواندن ایرانیان» با همکاری دانشگاه تهران و ایسپا انجام دادیم که یکی از سؤالاتش این بود که اگر کتابی در دسترس شما باشد، چند درصد احتمال دارد آن را بردارید و بخوانید؟ در دنیا میانگین این احتمال ۴۰ درصد و در ایران بالای ۶۰ درصد است. لذا این نشان می‌دهد اگر ما دسترسی را برای مردم فراهم کنیم، برخلاف آنچه تبلیغ می‌شود، مردم ما کتاب‌نخوان نیستند.

عضو شورای فرهنگ عمومی در خصوص بازار نشر اظهار کرد: افزایش قیمت کتاب امکان خرید کتاب را برای مردم محدود کرده است که ما راه حل آن را در تجهیز کتابخانه‌های عمومی می‌دانیم. وقتی کتاب در کتابخانه قرار می‌گیرد، چرخه امانت در آن صورت گرفته و چندین نفر می‌توانند از آن استفاده کنند. نکته دیگر اینکه ساختار دسترسی الکترونیکی به کتاب را باید فراهم کنیم. برخلاف آنچه که در جامعه رایج است که سهم فضای مجازی در این حوزه زیاد شده، اما ما احکام بالادستی و قوانین مورد نیاز در حوزه کتاب الکترونیک و کتابخانه الکترونیک را موجود نداریم و اولین مانع توسعه آن بحث تقنینی آن است. تجربه‌هایی هم در ایران و دنیا وجود دارد که می‌توان آنها را بررسی و جمع‌بندی کرد و به یک پایه قانونی رسید.

وی درباره کیفیت خدمات به نسل جدیدی که ذهن و زندگی‌شان بر پایه فضای مجازی و هوش مصنوعی شکل گرفته، پاسخ داد: من از آمارها و مشاهدات می‌گویم که پرامانت‌ترین رده در کتابخانه‌ها و پرفروش‌ترین کتاب در بازار، رده کودک و نوجوان است؛ لذا بچه‌ها علاوه بر استفاده از تکنولوژی‌های روز، به کتاب هم مراجعه دارند. همین بچه‌هایی که از فضای مجازی و هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، در سالن‌های مطالعه هم حضور می‌یابند. لذا نه در ایران و نه در دنیا کتاب الکترونیک و فضای مجازی هنوز جای کتاب فیزیکی را نگرفته است، اما ما باید امکانات مراجعه و ارجاع به کتاب را فراهم کنیم و به‌نظرم بخش عمده‌ای از آن به بحث دسترسی و عدم ترویج مناسب کتاب بر می‌گردد.

دبیرکل نهاد افزود: نمی‌خواهم در این موضع قرار بگیرم که اینها اصلاً در بازار تأثیر نداشته، که تأثیر داشته است، ولی کتاب فیزیکی و مأنوس بودن با آن جایگاه خود را دارد. فعالان فضای مجای ما در حوزه کتاب همین بچه‌های دهه هفتادی و هشتادی هستند. پر امانت‌ترین کتاب در کتابخانه‌های عمومی هنوز هم کتاب «قصه‌های خوب، برای بچه‌های خوب» است. پس این نشان می‌دهد که یک کار خوب چقدر می‌تواند روی چند نسل تأثیرگذار باشد. رده پرامانت کتابخانه‌ها اول کودک و نوجوان و بعد رمان و داستان و بعد شعر و ادبیات است و در بازار هم تقریباً همین‌طور است.

وی همچنین درباره میزان مطالعه خود در روز پاسخ داد: من به حسب کارم باید کتاب بخوانم و به آن مراجعه داشته باشم و برای اینکه در جریان حوزه نشر باشم و مراجعاتی که در حوزه کتاب به ما می‌شود کتاب می‌خوانم. اما از آنچه که حوزه مطالعاتی مورد علاقه‌ام هست که حوزه تاریخ و تاریخ انقلاب اسلامی است، به سبب مشغله اجرایی فاصله گرفتم.