به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، همزمان با سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، سجاد محمدیان، مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شنبه ۲۶ آبان ماه با برنامه «هشت صبح» شبکه رادیویی اقتصاد، پیرامون آسیب‌شناسی مسئله کتاب و کتابخوانی به گفتگو پرداخت.

محمدیان در پاسخ به این سؤال که در دفتر پژوهش و آموزش نهاد باید منتظر چه اتفاقاتی مثبتی بود تا شاهد گسترده‌تر شدن امکانات کتابخانه‌ای در کشور باشیم، تصریح کرد: در بررسی‌ای که در پیمایش «عادت‌های خواندن ایرانیان» داشتیم، گرانی کتاب سومین عامل کتاب نخواندن ایرانیان است و عامل اصلی، عدم دسترسی به کتاب است. بر اساس «سند ملی خواندن»، زنجیره خواندن چند مؤلفه دارد که باید همه آنها را در نظر بگیریم. نخست بحث تولید مواد خواندنی خوب است و مبحث دوم دسترسی است. ما در هر دو دچار مشکل هستیم یعنی ما به اندازه کافی کتاب خوب در دسترس مردم قرار نمی‌دهیم و هم در تولید و هم در توزیع مشکلاتی داریم. به غیر از روستاها، ما بیش از ۲۰۰ شهر در کشور داریم که کتابخانه عمومی ندارند یا تعدادی هستند که در آنها کتابفروشی وجود ندارد. طبیعی است که اگر کتاب در دسترس نباشد، در سبد خانوار هم قرار نمی‌گیرد. ما اگر ضریب دسترسی مردم را به ۹۰ یا ۱۰۰ رساندیم می‌توانیم بررسی کنیم که آیا مردم کتاب استفاده می‌کنند یا نه. با توجه به وضعیت اقتصادی که کشور دارد، بهترین راه دسترسی مردم به کتاب، از طریق کتابخانه‌های عمومی در قالب‌های مختلف سیار یا پیشخان است. این اتفاق اگر بیفتد می‌توانیم صحبت کنیم که آیا مردم کتاب می‌خوانند یا نه؟ در کل برآورد ما این است که ۴۰ درصد مردم اصلاً به کتاب، چه در کتابخانه یا کتابفروشی، دسترسی ندارند که باید با یک برنامه‌ریزی اقتصادی خوب از سوی دولت در این زمینه صورت بگیرد.

وی درباره وضعیت فعلی ناشرین و پیشنهادهای کارشناسان مبنی بر توسعه کتابخانه‌ها با احداث فضاهایی برای گفت‌وگو و ایجاد کسب‌وکار، پاسخ داد: در مورد مسئله نشر، ما بیش از یک قرن است که در ایران کتاب منتشر می‌کنیم ولی هنوز صنعت نشر به معنای حرفه‌ای که تمام قواعد و الزامات در آن رعایت شود، نداریم. در بازاری که هنوز به‌شکل نیمه‌سنتی اداره می‌شود، طبیعی است که رقابت و شفافیت و هدف‌گذاری معنایی نداشته‌ باشد برای همین ما ورودی بیشتری نسبت به کتابفروشان در صنعت نشر داریم. می‌بایست قانون‌گذاری را اصلاح کنیم تا به یک صنعت ملی نشر برسیم. درباره قسمت دوم هم باید بگویم در اکثر کتابخانه‌های عمومی آموزش راه‌اندازی کسب‌وکار اتفاق افتاده و امیدواریم در دولت چهاردهم این گام بلندتر برداشته شود.

مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش نهاد همچنین در پاسخ سؤالی درباره میزان مطالبه اعتبار از دولت، تأکید کرد: دولت باید به این نقطه برسد که بودجه را بر اساس عملکرد توزیع کند. خدمات به‌ راحتی قابل قیمت‌گذاری هستند و در دنیا این روند جلو می‌رود و بر آن اساس می‌شود فهمید که میزان بازدهی هر دستگاه چقدر است. کتابخانه‌های عمومی هم از این قاعده مستثنی نیست و در کل دنیا بودجه کتابخانه‌های عمومی بر اساس بازگشت سرمایه قیمت‌گذاری می‌شود و ارزش آن سیستم با اثری که به جامعه می‌رساند، محاسبه می‌شود. ما در مجموعه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور این قیمت‌گذاری را انجام داده‌ایم و اگر مبنا را همان فرمول‌های بین‌المللی و قیمت کتاب در کشور در نظر بگیریم، در حال حاضر افزایش ۵۰ تا ۷۰ درصدی در بودجه نهاد را باید داشته باشیم. قطعاً کتابخانه‌های عمومی جزء معدود دستگاه‌های فرهنگی است که زیان‌ده نیست. این محاسبه در کوتاه‌مدت بررسی شده و این سرمایه بزرگی برای کشور است تا از این فرصت استفاده کند و اتفاق خوبی را رقم بزند. اما نکته مهم، عمومی‌بودن کتابخانه است که از کودک دو ساله تا یک فرد ۸۰ ساله، که بازنشسته است، می‌تواند عضو کتابخانه شود و از امکانات آن استفاده کند و این ویژگی عمومی‌بودن، برعکس بسیاری از سازمان‌های فرهنگی کشور، که اختصاص به یک طبقه اجتماعی دارند، عدالت را بهتر می‌تواند اجرا کند.