به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان، دومین پاتوق مقاله خوانی همدان و دهمین پاتوق مقاله خوانی کشور، با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و انجمن علمی ارتقا کتابخانه‌های عمومی ایران ۳۰ مهرماه به صورت مجازی برگزار شد و به بررسی مقاله «خدمات کتابخانه‌ای و اطلاعاتی برای توسعه اجتماع روستایی در آفریقا» پرداخت.

در این نشست زهرا معظمی، دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی به عنوان دبیر نشست، عاطفه زارعی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان و مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان،  حسین رضایی، جامعه شناس حضور داشتند که با استقبال گسترده کتابداران کتابخانه‌های عمومی کشور به ویژه استان همدان مواجه شد.

زهرا معظمی دبیر جلسه در ابتدا اظهار داشت: مقاله «خدمات کتابخانه ای و اطلاعاتی برای توسعه اجتماع روستایی آفریقا: مسائل و چشم اندازها» نوشته جاناتان دوبیوسی چیما اهل کشور نیجریه توسط مریم قنبری خشنود، کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابدار کتابخانه عمومی شاهد همدان ترجمه شده که در این جلسه ارائه می‌شود.

وی افزود: مقاله حاضر سعی دارد تا کتابخانه‌های روستایی آفریقا را با اشاره ویژه به تاریخچه، ویژگی‌ها، چالش‌ها و چشم انداز خدمات کتابخانه‌ای در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار دهد. در نهایت، توصیه‌هایی به خواننده ارائه می دهد که موجبات توسعه اقتصادی و اجتماعی در آفریقا می‌شود.

دبیر نشست در ادامه با بیان اینکه تربیت نسل یکی ازکلیدی‌ترین فعالیت‌های یک کتابخانه به ویژه در کتابخانه روستایی است، تصریح کرد: از آنجا که رسانه‌ها در روستاها کمتر وارد شدند، این فضا را برای کتابخانه مهیا می‌کنند که در این حوزه تأثیر گذار باشند.

معظمی تأکید کرد: نهاد کتابخانه‌های عمومی در گسترش کتابخانه‌ها بسیار موفق عمل کرده است.

وی همچنین از برگزاری همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی در آذر ماه سال جاری خبر داد.

ساکنان روستاها به اطلاعات برای رفع چالش‌های زندگی نیاز دارند

مریم قنبری خشنود، کتابدار کتابخانه عمومی شاهد همدان به ارائه مقاله پرداخت و گفت: اطلاعات، عامل اصلی برای توسعه پایدار جوامع روستایی در آفریقا محسوب می شود. ماهیت حیاتی اطلاعات، آن را به ستون محکمی تبدیل می کند که برای تحقق توسعه پایدار روستایی باید از آن استفاده کرد. دسترس پذیری به منابع اطلاعاتی اغلب می تواند به معنای تفاوت و تمییز بین فقر و رفاه باشد، به ویژه در جوامع توسعه نیافته آفریقا. خدمات اطلاعاتی که به مردم آفریقا ارائه می شود، ضعیف است و بر زندگی آنها تأثیر سوء می گذارد. ساکنان روستا به خدمات اطلاعاتی نیاز دارند تا بتوانند بر چالش های اجتماعی، فرهنگی، جمعیتی، آموزشی، حرفه‌ای و فنی غلبه کنند و در نتیجه پیشرفت جامعه در سطح کلان را ارتقا بخشند. کتابداران، به ویژه کتابداران کتابخانه های عمومی بایستی در این زمینه از آموزش کافی برخوردار باشند، بنابراین خدمات اطلاعاتی جامعه به چالش کشیده می شود.

وی گفت: تاریخچه و  توسعه کتابخانه های اجتماعی/ روستایی در آفریقا؛  ویژگی های اجتماع روستایی در آفریقا؛  نیازهای اطلاعاتی ساکنان روستا؛  رفتارهای اطلاع یابی افراد در اجتماع روستایی؛  راهبردهای توسعه اجتماع روستایی در آفریقا؛  نقش خدمات اطلاعاتی در توسعه جامعه روستایی؛  مشکلاتی که کتابخانه های روستایی در آفریقا با آن روبه رو هستند؛  راهبردهایی برای غلبه بر چالش های پیش روی کتابخانه های روستایی، از مباحث مطرح شده در این مقاله است.

این کتابدار ادامه داد: توسعه اجتماع روستایی را می‌توان فرایند بهبود کیفیت زندگی و رفاه اقتصادی افراد ساکن در مناطق روستایی، ایجاد و افزایش اعتماد به نفس درونی و سازگاری با محیط تعریف کرد.

قنبری کتابداری اجتماعی را ارائه خدمات کتابخانه ای و اطلاعاتی در مناطق خاص در سطح جامعه، توجه به امکانات اجتماعی، بهداشتی یا آموزشی و فعالیت­های فرهنگی تعریف  کرد و گفت: وظیفه کتابدار اجتماعی ارائه خدمات به عموم جامعه - همه گروه های سنی فارغ از جنسیت، مذهب، نژاد و زبان- است. از دیگر وظایف کتابدار اجتماعی ارتباط با انجمن‌های مختلف، توجه به موضوعات خاص اجتماع، بومی سازی و توجه به نگاه‌های نو است.

وی تصریح کرد: تاریخچه کتابخانه روستایی/اجتماعی در آفریقا با نیاز به یک خدمت تشکل یافته‌تر جهت رفع نیازهای اطلاعاتی مردم روستا ارتباط نزدیکی دارد. این کتابخانه‌های کوچک اغلب در مناطقی بدون برق یا در حال احداث فعالیت می کنند. آن ها به جوامع روستایی که دسترسی به مطالب خواندنی ندارند، خدمات خود را ارائه می دهند. در دهه ۱۹۶۰ میلادی، مفهوم «مراکز اطلاع رسانی روستایی» توسط متخصصان و افراد دیگر در آفریقا مورد بحث قرار گرفت. آن ها لزوم دسترسی به اطلاعات توسط اهالی روستا را تشخیص دادند و در نتیجه، طرح ایجاد سالن های مطالعه محلی و روستایی اجرا شد. این کتابخانه ها خدمات آموزشی غیررسمی مانند سوادآموزی نیز ارائه می دهند. در آفریقا کتابخانه های روستایی با کتابخانه های عمومی تفاوت دارند، زیرا توسط افراد محلی ایجاد شده اند و معمولاً با بودجه دولت پشتیبانی نمی شوند. این مراکز ممکن است توسط مدرسه، کلیسا یا گروه اجتماعی سازماندهی و اداره شوند.

این کتابدار خاطرنشان کرد: اجتماع روستایی غالباً به دلیل ناآگاهی، ناکافی بودن یا  عدم انتقال صحیح اطلاعات از مشکلاتی چون فقر، سطح سواد پایین، کمبود امکانات اجتماعی و شرایط نامساعد محیطی رنج می برند، که ضرورت تجدید ارزیابی مسئله سواد و نیاز اطلاعاتی در جوامع روستایی را ایجاب می کند. مردم روستا دارای رویکردی بسیار محافظه کار، سنتی و متعصب هستند. نگرش ها و الگوهای رفتار اجتماعی آن ها توسط سنت ها دیکته می شود. آن ها کاملاً به باورها، سنت و شیوه های قدیمی خود وابسته هستند. کسانی که مهارت اندکی دارند و یا حتی باید مهارت خواندن را نیز کسب کنند. صنعتگران، کشاورزان و بسیاری از اهالی روستا در این دسته قرار می گیرند، این افراد  بیشترین کاربرانی هستند که خواهان دریافت اطلاعات در آفریقا محسوب می‌شوند.

قنبری‌خشنود افزود: سعادت، پیشرفت و توسعه هر ملتی به توانایی آن ملت در دستیابی، تولید، دسترسی و استفاده از اطلاعات بستگی دارد. توسعه پایدار در مناطق روستایی تنها در صورت دستیابی به اطلاعات مؤثر، به موقع، بدون سوگیری، جامع و مرتبط با ساکنان روستا قابل دستیابی خواهد بود. دسترسی به اطلاعات رکن اصلی برای برخورداری از زندگی پرنشاط و استقلال فردی است. دسترسی به اطلاعات همچنین برای اطلاع مردم از حقوق، امکانات رفاهی و تأمین نیازهای روزمره برای غلبه بر محرومیت های اجتماعی بسیار مهم است.

وی  مکان، اطلاعات بهداشتی، مسکن، اشتغال، حمل و نقل، جرم و امنیت، سیاست ها و دولت را نیاز کتابخانه‌های نیجریه دانست.

این کتابدار اظهار کرد: نیاز به اطلاعات، کنجکاوی را در جستجوی نوع یا قالب خاص اطلاعات بر می انگیزد. مردم اطلاعاتی را که به راحتی در دسترس و نزدیک آن ها باشد، ترجیح می دهند. نیازهای اطلاعاتی زنان در جوامع شهری و معیارهای جستجو و رفتارهای اطلاعاتی آنان ممکن است با زنان روستایی متفاوت باشد. در حالی که نیازهای شهرنشینان ممکن است برای شغل و رشد آن باشد؛ کشاورز، صنعتگر و دیگر کارگران کم مهارت نیز برای ادامه کار و بقای زندگی خود به اطلاعات نیاز دارند. احتمالاً این دسته از افراد بیشترین تفاوت ها را از نظر نیازهای اطلاعاتی دارند و به دنبال رفتارهایی هستند که با همتایان خود در کشورهای توسعه یافته مقایسه شوند.

قنبری‌خشنود افزود: در این مناطق اکثر کشاورزان و صنعتگران عموماً افرادی هستند که تحصیلات کمی دارند و یا فاقد تحصیلات هستند. به دلیل سطح پایین آموزش و عدم دسترسی به منابع اطلاعاتی، ممکن است آن ها نتوانند نیازهای اطلاعاتی خود را مرتفع کنند و یا اگر نیازمند اطلاعات هستند، تمایل دارند که به صورت منفعلانه منتظر بمانند تا اطلاعاتشان برآورده شود به جای اینکه فعالانه سعی در برآورده کردن نیازهای خود داشته باشند.

وی تصریح کرد: اطلاعات برای وجود و بقای انسان ضروری است. بنابراین جوهره حیات هر جامعه سازمان یافته محسوب می شود. به همین دلیل است که از زمان پیدایش تمدن، انسان نه تنها برای مواجهه با زندگی روزمره خود، بلکه برای تجارت و حتی برای جلب کنجکاوی به اطلاعات نیاز دارد. اطلاعات ویژگی های خاصی دارد که آن را به یک منبع مهم توسعه تبدیل می کند.

این کتابدار مشکلات پیش روی کتابخانه‌های روستایی را بر اساس این تحقیق  تشریح کرد که عبارتند از: کمبود بودجه، نیروی کار بی انگیزه و ناکافی، کمبود امکانات آموزشی از جمله کتاب های درسی و مجلات آموزشی، کمبود فضا و عدم تأمین تجهیزات و تسهیلات و  عدم توجه به به نیازهای اطلاعاتی گروه های خاص.

قنبری خشنود ادامه داد: راهکارهای غلبه بر چالش های کتابخانه های روستایی نیز عبارت است از:  توجه به نیازهای اطلاعاتی در زمینه های کشاورزی، بهداشت، مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، آموزش بی سوادان و کم سوادان و پیشگیری از بازگشت به بی سوادی و  آگاهی رسانی به مردم روستا در خصوص فرهنگ و سنت ها از طریق ارائه خدمات جنبی و برنامه هایی که جنبه سرگرمی و تفریح دارد.

وی خاطرنشان کرد: یک استراتژی که دولت غنا برای دستیابی به این مهم اتخاذ کرده، ایجاد مراکز اطلاع رسانی عمومی (CIC) در مناطق روستایی در سراسر کشور است. دیگر راهبردها عبارتند از: تبدیل کتابخانه ها به مراکز فعال جامعه و به عنوان مکانی برای تعامل شهروندان و ترویج و توسعه اقتصاد محلی؛ بهینه سازی زیرساخت ها برای برآورده ساختن نیازهای شهروندان و کارکنان؛ بهره گیری از اصول مدیریت مدرن، خلاقیت، ایجاد انگیزه و برنامه ریزی متناسب با نیازهای شهروندان؛ وجود کارکنانی آموزش دیده که در برخورد با کاربران و نیازهای آنها دارای ذهن پویا، صادق، قابل اعتماد، فعال و خلاق هستند. خدمات عالی و رایگان به کاربران بالفعل و پاسخگویی به نیازهای شهروندان و نهادهای جامعه.

این کتابدار گفت: ساکنان جوامع روستایی به اطلاعاتی در زمینه های  بهداشت، مسائل مربوط به زندگی روزمره، نگرانی های شغلی، وظایف دولت، آموزش و پرورش، مسائل مذهبی و تفریحی نیاز دارند. اطلاعات جوهره ای است که تقریباً در هر فعالیت انسانی وجود دارد و نمی توان آن را مورد غفلت قرار داد. ارزش های اطلاعاتی در فرایند توسعه اصلی ترین مباحث گفتمان در میان کتابداران و سایر واسطه های ارائه اطلاعات بوده است. آفریقا نیز مانند سایر نقاط جهان در همه جنبه های زندگی تغییراتی را تجربه می کند؛ از ارزش های اساسی فرهنگی گرفته تا پیچیدگی های فناوری که نه تنها چگونگی برقراری ارتباط، بلکه مفهوم زمان را نیز در برمی گیرد. در آفریقا روش های سنتی ارائه اطلاعات به مردم به ویژه افرادی که در مناطق دور افتاده زندگی می کنند، استفاده می شود. متأسفانه این شیوه ها، به ویژه برای افراد بی سوادی که قادر به خواندن و نوشتن نیستند مؤثر واقع نمی شود.

کمبود منابع در حوزه کتابخانه‌های روستایی

عاطفه زارعی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد و مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان به عنوان سخنران اصلی این نشست، اظهار داشت: در حوزه کتابخانه‌های روستایی با کمبود منابع مواجه هستیم که این مسأله باید برطرف شود، خوشبختانه مباحث این مقاله با ویژگی‌های کشور ما همخوانی دارد.

وی با بیان اینکه روستاهای ما  به سه بخش روستاهای برخوردار، کم برخوردار و محروم تقسیم می‌شوند که به شیوه‌های مختلف اعتبار برای آن ها تأمین  و خدمات به آن ها ارائه می‌شود، افزود: این مقاله محتوای مطلوبی در اختیار خواننده قرار می‌دهد و محور اصلی آن اطلاعات و توسعه پایدار در کتابخانه‌های روستایی است.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان تصریح کرد: برای مدیریت، سازماندهی و اشاعه  اطلاعات در جامعه نیازمند این هستیم که نیازهای اجتماعی، سیاسی، آموزشی و فرهنگی را از طریق رفتارهای اطلاع یابی کاربران احصا کنیم. در بسیاری از روستاها نوع شغل، اطلاعاتی را که افراد می‌خواهند و به دنبال آن هستند، مشخص می‌کند. همانطور که اشاره شد شکاف روستا با شهر در حوزه ارائه خدمات عمیق است و اگر در این حوزه قرار باشد، منبعی خلأ تأمین نیازهای اطلاعاتی را در روستاها تأمین کند، کتابخانه‌های روستایی هستند.

زارعی ادامه داد: ماهیت جوامع روستایی متفاوت و چند بعدی بوده و نیاز است که مسئولان در سطح استان و کشور به این فکر باشند که اگر قرار است ما به توسعه پایدار برسیم، سند جامعی از نیازهای روستا داشته باشیم. در وزارت کشور سند جامع روستایی در حال تدوین است. اما ما به سندهای محلی هم نیاز داریم تا تفاوت‌ها  را درک کنیم. کتابدار باید نیازهای اطلاعاتی جامعه خود را احصا کند. در کتابخانه‌های روستایی سعی می‌شود نیروی بومی استفاده شود، چون با زبان، آداب و رسوم، با دین و مذهب روستا، مسائل سیاسی، اجتماعی و با ویژگی‌های جمعیت شناختی آشنایی دارد و می‌تواند نیازهای اطلاعاتی را به راحتی احصا و مسیر حرکت خود را مشخص کند.

وی خاطرنشان کرد: توسعه پایدار فرایندی است که در استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذار، جهت گیری توسعه، فناوری و تغییراتی که مبنایی برای حال حاضر و آینده است، باید مورد توجه قرار گیرد. این موارد که در برگیرنده تغییرات است، برای سند جامع روستا نیاز است که شناخته شود. این سند در واقع موتور محرک توسعه متناسب و هماهنگ در حوزه های مختلف می‎شود. در کل ۱۷ هدف اصلی برای توسعه پایدار تعریف شده است، در بسیاری از مناطق، نقش کتابخانه‌ها در توسعه اجتماعی بسیار پر رنگ است. کتابخانه‌ها امروز به مکان سوم تعبیر می‌شوند که باید فعالیت‌های فرهنگی و تعاملات اجتماعی در آن ها شکل گیرد. تنها در سالن مطالعه باید سکوت حکم فرما شود و سایر قسمت‌ها باید محیطی پویا داشته باشند.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان با بیان اینکه بسیاری از کتابخانه‌های ما در استان همدان ابتدا پیشینه روستایی داشتند، گفت: در سال ۱۳۲۵ حدود ۷۵ سال قبل بحث کتاب رسانی به روستاها انجام می‌شده است و مباحث توسعه را در دستور کار خود قرار دادند. از سال ۵۸ تا ۶۲ جهاد سازندگی آغاز به ساخت کتابخانه‌های روستایی کرد. در سال ۱۳۷۵ روند توسعه کتابخانه‌های عمومی احیا شد و از سال ۱۳۸۳ نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ایجاد شد. بنابراین جامعه ما ۷۵ سال است در بحث توسعه پایدار تلاش می‌کند تا نیازهای اطلاعاتی را در زمینه آموزشی، کشاورزی، سیاست، بهداشت و سلامت، حقوقی، فرهنگی، اجتماعی و البته اقتصادی برطرف کند. در اصل باید در یک کتابخانه یک روح اجتماعی بدمیم تا به عنوان پایگاه اجتماعی موثق مطرح شود و نزد همگان اعتبار داشته باشد. استفاده از نیروی انسانی متخصص و متعهد و در عین حال آشنا با مباحث اجتماعی در این حوزه بسیار مهم است.

زارعی اظهار داشت: بیش از ۷۰۰ کتابخانه روستایی وجود دارد که ۲۶ درصد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور را تشکیل می دهند. همچنین ۲۶ کتابخانه سیار وجود دارد، جمعیت روستاها نیز بیش از ۲۰ میلیون نفر است که ۲۶ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود. ۲۲۷ هزار و ۳۶۹ نفر  عضو کتابخانه‌های روستایی هستند که یک درصد جمعیت روستایی را تشکیل می‌دهند. ما در کشور با نسل جوانی سر و کار داریم که نیازمند اطلاعات هستند. در روستاها شاهد هستیم که کتابدار روستایی ما مراجعه کنندگانی دارد که کتاب‌هایی مرتبط با شغل خود را طلب می‌کنند.

وی با بیان اینکه توسعه پایدار دارای سه وجه است، افزود: وجه نخست، بوم شناختی است؛  به طوری که کتابدار به محیط مسلط باشد و با تیزبینی مسائل را رصد کند، دوم اقتصادی و سوم اجتماعی است. در دل مسائل اجتماعی، مسائل سیاسی و فرهنگی نیز نهفته است. ممکن است کتابخانه یک مکان سوم در شهر باشد اما ممکن است در روستاها متفاوت باشد. در مجموع کتابخانه‌ها کانونی برای فعالیت فرهنگی و پایگاهی اجتماعی هستند. کتابدار باید نقشه جامعه را به سازمان مادر خود بدهد و بر اساس نقشه راه حرکت و مولفه‌ها را دنبال کند. کتابداران کتابخانه‌های عمومی وظایف سنگینی بر عهده دارند که با تعهد کامل به وظایف خود عمل می‌کنند.

حسین رضایی، جامعه شناس نیز در باره مقاله ارائه شده، گفت:  این مقاله با نگاهی ژرف به کتابخوانی، کتابداری، دانش شناسی و اطلاعات در کشورهای افریقایی نگاشته شده است. البته نباید فراموش کرد که مختصات و مشخصات کشورهای افریقایی، با کشور ما تفاوت دارد. گفتمان کشورهای افریقایی و جنگ زدگی و عقب نگاه داشتن این کشورها که بر اثر جنگ داخلی و حضور و نفوذ کشورهای استعمارگر به وجود آمده، شرایط متفاوتی دارد. این کشورها به عنوان کشورهای روستایی یاد می‌شوند و بالای ۵۰ درصد جمعیت آن ها در روستاها به کشاورزی مشغول هستند. کشور ما از یک جامعه روستایی با سرعت بالا به کشور شهری بدل شد و حتی این شتاب همچنان ادامه دارد.

وی گفت: توسعه پایدار مفهومی در برابر رشد است؛ توسعه پایدار یعنی بهزیستن انسان اما رشد یعنی ایجاد و ساخت بزرگراه، پل و پاساژ و ...؛ امروز روستاهای ما با مشکلات بسیاری مواجه هست که جوانان را مجبور می‌کنند به سمت شهرها حرکت کنند.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه کتابخوانی یکی از مسائل مهم و حیاتی در حوزه توسعه پایدار است، افزود: کتابخوانی و کتابخانه‌ها در این حوزه بسیار موثر هستند اما برای تحقق توسعه پایدار کافی نیستند.

رضایی افزود: باید عدالت محقق شود و زندگی در روستا جذاب شود چرا که در غیر این صورت شاهد مهاجرت مردم روستاها به شهرها هستیم. ما باید سلسله نیاز روستایی را درک کنیم و  افزایش امکانات و امید به زندگی در روستاها را در اولویت قرار دهیم. اگر جذابیت در روستا ایجاد شود و جوان روستا از آینده مطمئن شود، روستا را ترک نخواهد کرد. ما با این واقعیت مواجه هستیم که مردم از روستاها به شهرها مهاجرت می‌کنند به طوری که در حال حاضر افراد کهن سال و میان سال در روستاها ساکن هستند.

وی تصریح کرد: هر فردی که به کتابخانه مراجعه می‌کند باید احساس کند پس از مطالعه دنیایی متفاوت را می بیند و به این شکل کتابخوان شده و دیگران را نیز به مطالعه دعوت می‌کند. کتابخانه‌ها امروز با یک رقیب جدی به نام فضای مجازی مواجه هستند. باید به سمت کتاب هایی که حجم اندکی دارند و با زبانی ساده و روان اطلاعات می‌دهند، رفت و آن ها را در اختیار کتابخانه روستایی قرار داد. باید کتاب های مورد نیاز روستاها در اختیار آن ها قرار گیرد. در کتابخانه‌ها باید فضای گفتمانی و دیالوگی شکل گیرد. به طوری که یک لیدر طرح مسأله کند و گفتگو در فضایی دوستانه شکل گیرد.

 در ادامه زینب ستایش گرجی، کتابدار کتابخانه امام علی روستای زاغه شهرستان بهار؛ زهرا باقری مداوم، کتابدار کتابخانه فرهنگ روستای حسین آباد کارخانه قند و الهام نظری‌منظور، کتابدار کتابخانه فرهنگسرای کسب و کار همدان به بیان تجربیات خود پرداختند.

تمرکز بر کتابخانه‌های روستایی اولویت انجمن علمی

محمد حسن زاده، رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران نیز اظهار داشت: ما در انجمن بیشترین تمرکز را بر کتابخانه‌های روستایی معطوف کردیم. کمیته کتابخانه روستایی و عشایری تشکیل دادیم و در محافل مختلف اهمیت کتابخانه‌های روستایی را گوشزد کردیم. تعداد روستاهایی که کتابخانه دارند، اندک هستند. قبل از رواج اینترنت و شبکه اجتماعی فرصت طلایی وجود داشت که مردم را به مطالعه عادت دهیم اما آن را داریم از دست می‌دهیم چراکه پس از رواج اینترنت افراد به کتابخانه مراجعه نمی‌کنند. اگر کتابخانه‌های عمومی روستایی را نیز تقویت نکنیم جایگاه خود را از دست می‌دهد.

وی افزود: برای تقویت کتابخانه‌ها، باید هر چه زودتر کتابخانه‌های روستایی را گسترش دهیم و در این حوزه جنبشی بزرگ ایجاد و با مشارکت همگانی ورود کنیم. باید هرچه می‌توانیم محتوا را به نیاز روستاییان و عشایر نزدیک کنیم. خوانش در جامعه روستایی با شهری کاملا متفاوت است. تلاش کنیم با لحاظ کردن نیازهای واقعی، محتوا را توسعه دهیم. در گام سوم باید خدمات بیرون از کتابخانه‌ و بدون استفاده از منابع مکتوب ارائه دهیم. آداب و سنن و فرهنگ شفاهی  در روستاهاحائز اهمیت است که باید آن را تقویت کنیم. کتابخانه‌ها را با شهرها و مراکز مجاور شبکه‌ای کنیم. کشورهای اروپایی  علاقمند هستند که از هم گسستگی شهر و روستاها را با استفاده کتابخانه مرتفع کنند.