به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، صدویکمین شماره پیاپی (دومین شماره از بیست و ششمین دوره) فصلنامه علمی- پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی»، شامل شش مقاله با نظارت و حمایت معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد به صورت الکترونیکی منتشر شد.
در این شماره پس از سخن سردبیر با عنوان «صد و یکمین شمارۀ مجله و دغدغه‌های سردبیری»، شش جستار با عناوین «اطلاع چیست؟ با تأکید بر یافته‌های زینس» از غلامرضا فدایی؛ «ارائه چهارچوبی برای پشتیبانی کتابخانه‌های عمومی ایران از یادگیری مادام‌العمر و اعتباریابی آن» از کیومرث تقی‌پور، هاشم عطاپور و حسین دهقان‌زاده؛ «تأثیر کتاب‌درمانی به شیوۀ گروهی بر میزان تاب‌آوری و امید به زندگی در بهبود وضعیت سلامت کودکان مبتلا به سرطان» از شکوفه روغنی، عاطفه زارعی، علی‌اکبر فامیل‌روحانی و نصراله عرفانی؛ «واکاوی تصویر ذهنی مردم از کتابخانه عمومی ایران (با اتکا بر نظریۀ زمینه‌ای)» از محمد حسن‌زاده، حمیدرضا محمودی، عمران قربانی، مریم مقدمی‌وایقان، ابراهیم زارعی، فاطمه هلالیان، نوراله عباداللهی و ژیلا ریاحی؛ «نقش اضطراب رایانه‌ای در پذیرش سامانه اطلاعاتی مدیریت کتابخانه‌های عمومی مبتنی بر نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری» از غلامحسین جهانگیر، محمدرضا کیانی و مهسا طالب‌زاده و «بررسی اثربخشی آموزش پویایی اجتماعی در ارتقای مهارت‌های ارتباطی کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهرستان خمینی‌شهر» از مرضیه ملکی ها و زهرا شاهقلی ارائه و منتشر شده است.
سردبیر فصلنامه در سخن سردبیر با عنوان «صدویکمین شمارۀ مجله و دغدغه‌های سردبیری» به اختصار دو نکته در خصوص روند کار علمی فصلنامه بیان کرده است. نکتۀ اول دربارۀ مقالات و نویسندگانِ ۱۰ سال اخیر مجله است. در این مدت ۱۵۶۰ مقاله به فصلنامه رسیده که از این تعداد ۳۶۰ مقاله پذیرفته و چاپ شده است. پنج موضوع پرتکرار در این ۳۶۰ مقاله عبارتند از متغیرهای مدیریتی (۸۸ مقاله)، مطالعات فناوری اطلاعات (۴۰ مقاله)، کتاب‌سنجی، علم‌سنجی، وب‌سنجی، اطلاع‌سنجی (۲۷ مقاله)، مطالعات فرهنگی حوزه نشر کتاب (۲۶ مقاله) و مطالعه و خواندن (۲۰ مقاله). در ادامه سردبیر با ترغیب نویسندگان برای اهتمام به مباحث روز و موضوع خدمت در کتابخانه‌های عمومی، توصیه می‌کند جامعۀ محلی و کاربران بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. نکتۀ دوم، سرمقاله‌ها و نگرانی‌های سردبیر است. سردبیر، سرمقاله‌های ۱۰ سال اخیر را در پنج موضوع کلی «هویت رشته و ارتقای سطح آن»، «شفافیت»، «مدیریت و اقتصاد»، «کتابخانه‌های عمومی» و «پژوهش» دسته‌بندی کرده است.
در مقاله «اطلاع چیست؟ با تأکید بر یافته‌های زینس» نویسنده به‌تفاوت‌ها و تناقض‌های مطرح‌شده درباره اطلاع و دانش پاسخ گفته و با ارائه مدلی جدید مبتنی بر هستی و موجودیت بیان کند که اطلاع، اشراف و التفات آدمی بر نسبت (رابطه)های میان اجزای یک پدیده، یا یک فرایند با هم و آن پدیده، یا فرایند با پدیده‌ها و فرایندهای دیگر در جهان است. چنین دیدگاهی نشان می‌دهد که پدیده وجود دارد و نسبتهای بین اجزای آن و نیز آن پدیده با دیگر پدیده‌ها اموری وجودی هستند. اِشراف و اطلاع ما بر این نسبت‌ها با خود آن‌ها فرق داشته، و به‌نوعی حالت نامحسوس دارد؛ یعنی آگاهی ما با اصل وجودی و فیزیکی آن ها متفاوت است.
«ارائه چهارچوبی برای پشتیبانی کتابخانه‌های عمومی ایران از یادگیری مادام‌العمر و اعتباریابی آن» مقاله‌ای است که با بهره‌گیری از یافته‌های حاصل از تجارب جهانی و با در نظر گرفتن چشم‌انداز کتابخانه عمومی ایران، چهارچوبی متشکل از چشم‌انداز، مأموریت، ارزش‌ها، و راهبردها برای پشتیبانی کتابخانه‌های عمومی ایران از یادگیری مادام‌العمر ارائه می‌دهد. در نهایت، نتایج ارزیابی متخصصان نشان می‌دهد که چهارچوب پیشنهادی جامع و کامل بوده و برای تحقق یادگیری مادام‌العمر در کتابخانه‌های عمومی ایران مناسب است. این چهارچوب می‌تواند به کتابخانه‌های عمومی ایران کمک کند تا به سهم خود نقش مؤثرتری در ساختن جامعۀ یادگیرندگان مادام‌العمر ایفا کنند.
در مقاله «تأثیر کتاب‌درمانی به شیوۀ گروهی بر میزان تاب‌آوری و امید به زندگی در بهبود وضعیت سلامت کودکان مبتلا به سرطان» با استفاده از روش آزمایشی تأثیر مثبت کتاب‌درمانی بر تاب‌آوری و امید به زندگی نشان داده می‌شود. در این مقاله بحث می‌شود که کتاب‌درمانی با توجه به اثرات مثبت آن می‌تواند به‌عنوان یکی از خدمات کتابخانه‌های عمومی برای اقشار دارای مشکلات خاص در جامعه و همچنین به‌عنوان یک خدمت بالینی و جذاب در آموزش‌وپرورش برای کودکان دارای مشکلات خاص ارائه شود.
در ادامه مقاله «واکاوی تصویر ذهنی مردم از کتابخانه عمومی ایران (با اتکا بر نظریه زمینه‌ای)» پدیده مرکزی منبع نامتوازن دانش را به عنوان طبقات محوری تصویر ذهنی مردم از کتابخانه‌های عمومی ایران بیان می‌کند. این مقاله نشان می‌دهد که نگاه مردم نسبت به کتابخانه‌های گذشته منفی بوده است و بسیاری از مردم با توجه به همین نگاهی که از گذشته نسبت به کتابخانه‌ها دارند، از مراجعه به کتابخانه‌های امروزی خودداری می‌کنند. از طرفی دیگر، افراد مصاحبه‌شونده برای مراجعه به کتابخانه‌ها شرط‌ها و پیشنهادهایی ارائه دادند که اگر به آن‌ها توجه شود، میزان مراجعۀ آن ها به کتابخانه افزایش خواهد یافت.
مقاله «نقش اضطراب رایانه‌ای در پذیرش سامانه اطلاعاتی مدیریت کتابخانه‌های عمومی مبتنی بر نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری» نشان می‌دهد بین متغیرهای مدل یکپارچۀ پذیرش و استفاده از فناوری، و قصد رفتاریِ استفاده از نرم‌افزار کتابخانه‌ای سامان رابطۀ معنادار وجود دارد. سطح پذیرش نرم‌افزار کتابخانه‌ای سامان برحسب جنسیت کاربران کتابخانه‌های عمومی استان کرمان تفاوت معنی‌دار ندارد، اما برحسب سن کاربران تفاوت معنادار دارد. این پژوهش با تأکید بر اهمیت نقش اضطراب رایانه‌ای در پذیرش و استفاده، به‌منظور ارتقای این سامانه می‌تواند مفید واقع شود.
آخرین مقاله این شماره با عنوان «بررسی اثربخشی آموزش پویایی اجتماعی در ارتقای مهارت‌های ارتباطی کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهرستان خمینی‌شهر»، نشان می‌دهد که آموزش پویایی اجتماعی در ارتقای مهارت‌های ارتباطی کتابداران مؤثر بوده است. این مقاله با هدف ارتقای مهارت‌های ارتباطی کتابداران بر اساس رویکردی فرامدرن انجام شده است و اهمیت مهارت‌های ارتباطی در این حرفه را نشان می‌دهد و به‌لحاظ روش و موضوع دارای ارزش است.
گفتنی است، فصلنامه علمی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» به مدیر مسئولی علیرضا مختارپور و سردبیری غلامرضا فدائی توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور منتشر می‌شود. این فصلنامه در حوزههای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، به‌ویژه کتابخانه‌های عمومی و مطالعات خواندن مقاله پژوهشی می‌پذیرد.
علاقه‌مندان می‌توانند نسخه الکترونیکی شماره تابستان سال ۱۳۹۹ فصلنامه علمی- پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» را در اینجا مطالعه و یا از اینجا دریافت کنند.
ارسال نظر