سمیه احمدنژاد مسئول کتابخانه عمومی هجرت مشهدِ استان خراسان‌رضوی در گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به نخستین مواجهه‌اش با طرح «مأموریت کتابخانه من» عنوان کرد: یادم می‌آید روزهای بعد از اتمام ایام گرامیداشت کتاب، کتابخوانی و کتابدار در سال ۹۹ بود که فراخوانی از سوی نهاد به نام طرح «مأموریت کتابخانه من» منتشر شد. اینکه بتوانیم جامعه مخاطبان کتابخانه‌مان را بهتر و اصولی بشناسیم و مطابق با نیازهایشان برنامه‌ریزی کنیم فی‌نفسه یک چالش جذاب و البته شیوه‌ای بود که همیشه یکی از دغدغه‌های شخصی من بود.

وی افزود: در واقع این فراخوان باعث هل دادن من به سمت سنجش دوباره توانایی‌های کاری و یافتن راهی برای شناسایی ویژگی‌های کمتر توجه شده در کتابخانه و مراجعانش بود. در این بین نباید این حقیقت را نیز نادیده گرفت که حضور در این طرح تنها با همدلی و همراهی تمامی کتابداران کتابخانه هجرت میسر شد و حرکت انفرادی در این مسیر حقیقتاً دشوار و چه‌بسا نشدنی بود.

احمدنژاد با اشاره به لزوم توجه به پیش‌فرض‌های ابتدایی و موردنیاز در انتخاب طرح، بیان داشت: قبل از مشخص کردن مأموریت ویژه کتابخانه‌مان، نیاز داشتیم تا متوجه شویم ساکنین محله‌های اطراف کتابخانه دقیقاً چه نیازها و مطالباتی از کتابخانه دارند. نیازسنجی‌ها و تحقیقات ما از یک سو باید با توانمندی‌ها و قابلیت‌های کتابخانه همخوانی ‌داشت و از سوی دیگر به مثابه بهترین خدمتی تلقی می‌شد که می‌توانستیم به مراجعینِ همجوار کتابخانه ارائه کنیم.

وی ادامه داد: محله دستغیب (محله‌ای که کتابخانه عمومی هجرت در آن واقع شده است) منطقه‌ای کارمندنشین است و اغلب ساکنانش تحصیل‌کرده‌ی دانشگاه‌ها هستند. با این حال گروهی که در این منطقه اکثریت جمعیت را تشکیل می‌دهند بازنشستگان و سالمندان هستند. توجه به این نکته مهم ما را بر آن داشت تا مأموریت خود در این طرح را به این قشر محجور اما فوق‌العاده ارزشمند اختصاص دهیم و به طرحی با نام «پاتوق تجربه» برسیم.

این کتابدار با تأکید بر ارزش‌های گروه سنی مدنظر این کتابخانه در طرح «مأموریت کتابخانه من» خاطرنشان کرد: مردان و زنان بازنشسته و سالمند افرادی کلیدی در انتقال تجربه به نسل جوان محسوب می‌شوند؛ تکیه بر داشته‌ها و علم به‌دست آمده از گذر یک عمر کار و زندگی این گروه سنی، یک دارایی ارزشمند برای جوان‌ترهایی است که قصد ورود به عرصه زندگی مشترک و بازار کار را دارند.

احمدنژاد در ادامه افزود: دراز کردن دست همکاری به سوی سالمندان از یک سو بنیه کتابخانه در تدوین برنامه‌های کاربردی برای جوانان را غنی‌تر می‌ساخت و از سوی دیگر باعث ارتقای شاخص امید به زندگی در میان این عزیزان می‌شد. این کوه‌های استوار محله دستغب که پیش از این نیز برای بهره‌مندی از برخی خدمات کتابخانه از قبیل مطالعه نشریات، سری یه این مرکز فرهنگی می‌زدند با اجرای این طرح، حضوری بیشتر در کتابخانه خواهند داشت و از این طریق سایر دوستان‌شان که کمتر مجال برای مراجعه به کتابخانه داشتند را نیز با ما همراه و هم‌مسیر خواهد کرد.

وی با اشاره به سایر اقدامات انجام شده در تنظیم طرح مدنظر این کتابخانه یادآور شد: برای قدرتمندتر شدن «پاتوق تجربه» به همین میزان حضور سالمندان در کتابخانه بسنده نکردیم و در تعامل و ارتباط با ادارات و سازمان‌های پیرامون کتابخانه، موفق شده‌ایم اعضای کانون بازنشستگان آنها را نیز به عنوان بخشی دیگر از هم‌قطاران مأموریت‌مان با خود همراه کنیم. نکته جالب اینجا بود که پس از ارتباط با آنها متوجه شدیم برخی از آنها از فعالیت کتابخانه مطلع نبودند و بسیاری از آنها حتی فکر نمی‌کردند که کتابخانه هجرت ایده‌ و فعالیتی متناسب با گروه سنی آنها داشته باشد.

این کتابدار با یادآوری برخی از نیازهای گروه سنی هدف این کتابخانه در این طرح گفت: بسیاری از زنان و مردان سالمندی که سابقه مراجعه به کتابخانه هجرت را داشته‌اند اغلب درگیر با دغدغه‌های تعامل با فرزندان و نوه‌هایشان هستند و با توجه به شرایط همه‌گیری ویروس کرونا خواستار برقراری ارتباط تصویری از طریق تلفن‌های همراه‌شان هستند؛ خواسته‌ای که گهگاه آنها را با مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مواجه می‌کند. همچنین نیاز به فراهم شدن شرایطی برای دیدار با گروه همسالان‌شان نیز می‌تواند بستر و سویه‌ای مناسب برای ما در کتابخانه برای این گروه سنی به حساب بیاید.

احمدنژاد در ادامه بیان داشت: قصد داریم با همکاری شهرداری منطقه، تابلویی راهنما برای معرفی بهتر و بیشتر فعالیت‌های کتابخانه برای قشر سالمند، در اطراف ساختمان کتابخانه نصب کنیم و از آنها بخواهیم تا برای یاری به جوانان محله و حضور در فعالیت‌هایی هم شأن با آنها در کتابخانه ما را یاری و به ما بپیوندند.

وی همچنین اضافه کرد: این روزها تلاش می‌کنیم با شناسایی دقیق سالمندان و بازنشستگانی که همسایه و بومی محله‌های اطراف کتابخانه هستند، آنها را به کتابخانه دعوت کنیم و با آگاهی از نیازها و احوالات آنها، برنامه‌های مناسبی را طرح‌ریزی کنیم و پس از بازگشت شرایط کرونایی به رنگ آبی، نخستین گام‌ها در اجرای مستمر طرح «پاتوق تجربه» را برداریم.

این کتابدار در بخش دیگری از این گفتگو با تقدیر از دفتر برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: آموزش‌ها و مشاوره‌های کارشناسان دفتر برنامه‌ریزی نهاد در خلال اجرای این طرح عالی و کاربردی بود. آنها با خوش‌اخلاقی و صبورانه، با طمأنینه و کاملاً علمی، گام به گام همراهی‌مان کردند و پس از کمک به برطرف کردن ایرادات و نواقص، ما را آماده ورود به مراحل بعد می‌کردند. شاید همین پای کار بودن آنها بود که ما را برای ادامه کار بسیار تشویق و دلگرم کرد.

احمدنژاد در ادامه با اشاره به ویژگی‌ها و امتیازات طرح «مأموریت کتابخانه من» عنوان کرد: چه‌بسا بسیاری از آموزه‌ها و تجربه‌هایی را که در دوران تحصیل در دانشگاه نیاموختیم و در سالهای فعالیت به عنوان کتابدار در کتابخانه کسب کردیم؛ همان دستاوردهایی که ما را مجهز به نگاهی جدید و واقعیاتی هرچند غیرآکادمیک اما بسیار کاربردی و اثرگذار کرد.

وی در پایان بیان داشت: نوشتن مأموریت مخصوص به هر کتابخانه توسط کتابدارانِ همان کتابخانه و تنظیم و تدوین برنامه‌هایی متناسب با آن و در نهایت ارائه خدمات مناسب، امتیازی ویژه و موثر برای رسیدن به شرایط آرمانی در هر کتابخانه است. طرح «مأموریت کتابخانه من» پلی برای آشناییِ اصولی با جامعه خدمت‌پذیر کتابخانه و به مثابه موتور محرکه‌ و شتابنده‌ای برای رسیدن به اهداف بزرگ و پیشرفت در کتابخانه‌ها است.