به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۸ مهرماه بود که مهدی رمضانی دبیرکل نهاد به مناسبت هفته ملی کودک طی نشستی در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی قم با نویسندگان و ناشران کودک و نوجوان کشورمان دیدار و گفت و گو کرد. وی در این نشست ضمن پاسخگویی به پرسش ها، ابهامات و انتقادات حاضران بر ضرورت همکاری نهاد با نویسندگان و ناشران کودک و نوجوان تاکید کرد و گفت: فرصت ویترین کتابخانه های عمومی می تواند به توسعه فعالیت آنها نیز کمک کند. (اینجا را بخوانید)
در این نشست محمود پوروهاب، نویسنده و شاعر؛ محمدباقر انصاری، مدیر انتشارات بوستان کتاب؛ سیدعلیرضا طباطبایی، مدیر انتشارات جامعه القرآن الکریم؛ سیدمصطفی مطهری بیدگلی مدیر انتشارات رود آبی؛ محمدعلی نباتی، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل انتشارات جمکران؛ حجت‌الاسلام سیدمحمد مهاجرانی، نویسنده و شاعر کودک؛ صفا امیری، مدیر انتشارات براق؛ محمد حقی، مدیر انتشارات کتابستان معرفت؛ زهرا عبدی، نویسنده کودک و نوجوان؛ مرضیه تاجری، شاعر کودک؛ مرضیه نفری، نویسنده؛ علی باباجانی، شاعر و نویسنده و سردبیر نشریه سنجاقک؛ حسن ادیب‌زاده، مدیر مؤسسه ایمان جهادی (نشر صهبا)؛ حجت‌الاسلام علیرضا سبحانی‌نسب، مدیر مسئول انتشارات جمال؛ حجت‌الاسلام غلامرضا حیدری ابهری، نویسنده کودک و نوجوان؛ مجید ملامحمدی، نویسنده، شاعر و سردبیر نشریه پوپک و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی‌نیا، مدیر انتشارات دارالحدیث؛ محمدحسین قاسمی مدیر انتشارات کتابک؛ رضا مصطفوی، مدیر انتشارات عهد مانا از جمله حاضران در این نشست بودند که به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود پرداختند که در ادامه به مناسبت هفته کتاب به مرور دیدگاه ها و پرسش های حاضران در این نشست می پردازیم.
عملکرد مثبت نهاد نسبت سایر دستگاههای فرهنگی
محمود پوروهاب، نویسنده و شاعر در این مراسم گفت: من در این سالها، چند مصاحبه در مورد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور انجام داده‌ام؛ این یک واقعیت است که کارکرد و عملکرد نهاد کتابخانه‌ها در ۸ سال اخیر از سازمان‌های مشابه بسیار بهتر بوده است. این شاید به این دلیل بوده که یک مدیریت باثبات در نهاد حاکم بوده و تغییرات مدیریتی‌اش نیز از درون خود این نهاد انجام شده است.
وی در ادامه افزود: نهاد کتابخانه‌ها بخش‌های مختلفی دارد اما من از سه جنبه نکاتم را مطرح می‌کنم: نخست، خرید کتاب است؛ نهاد گاهی کتاب‌هایی را با تیراژ زیاد می‌خرد و این کمک بسیار خوبی به نویسنده و ناشران است اما نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که احساس می‌شود بیشتر این کتاب‌ها، کتاب‌هایی مذهبی هستند. امیدوارم وسعت دید بیشتری در حوزه خرید کتاب اعمال شود؛ دوم، بحث خرید نشریات است که در ۸ سال گذشته کمک بزرگی از سوی نهاد به نشریات بوده و نکته سوم، ترویج کتابخوانی در بخش نابینایانِ کتابخانه‌های عمومی در استان‌ها است که بسیار خوشحال‌کننده بوده و شایسته تقدیر است.
پر شدن فاصله نویسندگان و خوانندگان توسط نهاد
محمدباقر انصاری مدیر انتشارات بوستان کتاب نیز طی سخنانی تصریح کرد: خوشبختانه بعد از حضور محمد سرشار در شبکه پویا و نهال، اتفاقات خوبی در حوزه معرفی کتاب رخ داده است اما به نظر من در معرفی آثار کودک و نوجوان، هنوز فاصله زیادی بین نویسندگان و آثار با خوانندگان کتاب است که این نیاز به شیوه‌نامه‌ای برای حمایت و تولید محتوا در این حوزه توسط رسانه و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دارد.
وی افزود: کارهای بسیار خوبی تاکنون انجام شده و امروز هم از دیدن کتابخانه مرکزی قم لذت بردیم و امیدواریم صحبت‌های مطرح شده در این جلسات نیز عملیاتی و موجب ارتقای فرهنگ عمومی شود.
کار ارزشمند نهاد در تکریم نویسندگان
حجت‌الاسلام سیدمحمد مهاجرانی، نویسنده و شاعر کودک نیز در بخش دیگری از این نشست تأکید کرد: به واسطه ارتباطاتی که از طریق دوستان مرتبطم با فعالیت زندان‌ها و مراکز قضایی دارم، معتقدم که کم‌کاری مراکز و کنشگران فرهنگی، باعث افزایش حجم پرونده‌های قضایی و ناهنجاری‌ها شده است. تکریم نویسندگان و ناشران در این زمینه بسیار ارزشمند است و از این بابت از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تشکر می‌کنم.
ظرفیت خوب شبکه کتابخانه‌های عمومی در حوزه ترویج کتاب
محمد حقی؛ مدیر انتشارات کتابستان معرفت نیز در این نشست گفت: شبکه نیروی انسانی حاضر در کتابخانه‌ها اعم از کتابدار و اعضای کتابخانه، ظرفیت بسیار خوبی در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی و معرفی کتاب است و باید از این ظرفیت به خوبی استفاده شود. خوشبختانه تولید کتاب و کتاب‌های چاپ اول در دهه چهارم انقلاب اسلامی، افزایش ۴ برابری داشته است و این نکته امیدوارکننده‌ای است.
تأثیر تلاش کتابداران در رونق بخشیدن به جلسات کتابخوانی کودکان
زهرا عبدی، نویسنده کودک و نوجوان نیز با اشاره به انتخاب آثارش در جشنواره کتابخوانی رضوی تصریح کرد: از آثار من کتاب امام رضا (ع) و کتاب امام زمان (عج) در جشنواره کتابخوانی رضوی، که بزرگترین مسابقه کتابخوانی در کشور است، انتخاب شد و این برایم بسیار جای خرسندی و خوشحالی است؛ چراکه کتابم در بسیاری از شهرها و استان‌های دور و نزدیک خوانده و معرفی شد.
وی افزود: به شخصه با بسیاری از کتابداران و کتابخانه‌های عمومی در ارتباط هستم و شاهد فعالیت‌های آنها در زمینه ترویج کتاب مثل نشست‌های کتابخوان و جمع‌خوانی هم هستم و حضور واقعی و جدی کودکان و نوجوانان را در این جلسات شاهد هستم.
تقدیر از طرح انتخاب کتاب توسط کتابدار
مرضیه نفری، نویسنده، نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به مغفول ماندن حوزه نوجوان در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی گفت: رده سنی نوجوان بر خلاف رده کودک بسیار مغفول مانده است. این وظیفه نویسندگان و ناشران را سنگین می‌کند. همچنین ضروری است نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مانند بخش کودک به بخش نوجوان نیز توجه ویژه داشته باشد.
وی افزود: در این سالها چند طرح انتخاب کتاب توسط کتابدار انجام شد که قابل تقدیر است و از این طریق کتاب‌های خوبی انتخاب شده است که به محض ورود به مجموعه به امانت می‌رود.
ضرورت اختصاص ساعت کتابخوانی در مدارس
علی باباجانی؛ شاعر و نویسنده و سردبیر مجله سنجاقک نیز در این نشست گفت: قم به حق پایتخت دوم ادبیات کودک و پایتخت اول کتاب کودک دینی است.
وی با اشاره به خلاء ساعت مطالعه در مدارس تصریح کرد: کتابخانه‌های مدارس یکی از خلاءهایی است که این روزها آن را حس می‌کنیم. اگر ساعتی در مدارس به کتابخوانی اختصاص داده می‌شد شاید برخی از ناهنجاری‌هایی که این روزها شاهدش هستیم کمتر می‌شد. چراکه بچه‌ها واقعاً به مطالعه کتاب‌های غیردرسی نیاز دارند و متأسفانه دسترسی کودکان در مدرسه و خانه به کتاب خوب بسیار محدود است.
اثرگذاری فعالیت‌های ترویجی در مدارس
حسن ادیب‌زاده مدیر مؤسسه ایمان جهادی (نشر صهبا) نیز در این نشست گفت: اثر ترویج کتابخوانی در مدارس بسیار بالا است. اگر بتوان ارتباطی با آموزش و پرورش برقرار کرد که فضای ترویجی به مدارس هم منتقل شود شاهد موفقیت‌های خوبی خواهیم بود.
وی افزود: از آثار خوب این جلسات این است که نگاه ما به نهاد کتابخانه‌های کشور اصلاح می‌شود و ما نیز آگاه می‌شویم که نهاد در چه حوزه‌هایی می‌تواند کار کند و یا محدودیت مالی یا قانونی دارد و این به اصلاح روابط کمک می‌کند؛ مخصوصاً برای ما که مرتبط با کار نهاد هستیم.
کتابداران گوهرهای ارزشمند
حجت‌الاسلام علیرضا سبحانی‌نسب، مدیرمسئول انتشارات جمال در بخش دیگری از این نشست گفت: در موضوع ترویج دو نکته مهم وجود دارد که لازم می‌دانم به آنها اشاره کنم؛ اول مسئله فضای مجازی و تولیدات رسانه‌ای است که یا قیمت بسیار بالایی دارد و برای تولید کتاب هم مثل کارهای تجاری دیگر قیمت‌گذاری می‌شود که از توان ما خارج است و یا کار باکیفیتی که قابل اتکا باشد تولید نمی‌شود. به نظرم باید برای این مسئله یک فکر اساسی بشود مثلاً مرکزی برای این گونه تولیدات رسانه‌ای ایجاد شود.
وی افزود: نکته دوم نقشی است که کتابداران می‌توانند در ترویج کتاب ایفا کنند. من بارها این جمله را از افراد مختلفی شنیده‌ام که کتابدار یک کتابخانه فلان کتاب را به من معرفی کرد و من بسیار استفاده کردم. این صدا باید رساتر شود و سازوکاری طراحی شود که اگر توانمندی ترویج کتاب وجود دارد مؤثرتر شود و یا کتابداران را تقویت کنیم تا بتوانند در حیطه ترویج کتاب وارد شوند.
مدیرمسئول انتشارات جمال تأکید کرد: برای ترویج کتابخوانی می‌بایست بخش تخصصی ایجاد شود که مأموریتش به صورت مشخص ترویج کتاب باشد. مثلاً در مدارس ساعت کتابخوانی برگزار کنند و طراحی درسی برای آن صورت بگیرد. این در حالی است که برخی معلمان اساساً ورود کتاب غیردرسی را در مدرسه ممنوع می‌کنند. اگر این طراحی صورت بگیرد و مدارس مجبور شوند که با کتابخانه‌ها ارتباط بگیرند اتفاق خوبی خواهد افتاد.
نقش کتابداران در دادن ایده به نویسندگان
حجت‌الاسلام غلامرضا حیدری ابهری، نویسنده کودک و نوجوان در ادامه نشست طی سخنانی گفت: در اولین دوره مراسم «چهل قلم» به ارومیه دعوت شدم. جالب است بدانید که در یک ساعت صحبت با یک کتابدار بخش کودک به اندازه صد ساعت مطالعه آموختم. حقیقت این است که برخی از کتابداران کودک مثل جواهری هستند که در کنج کتابخانه‌ها مانده‌اند و دیده نمی‌شوند. اینها چون با جامعه کتابخوان کودک ارتباط دارند می‌توانند به نویسندگان ایده بدهند.
حجت‌الاسلام غلامرضا حیدری ابهری تصریح کرد: یکی از گلایه‌هایی که از آموزش و پرورش مطرح است تبدیل کتابخوانی به برنامه جنبی مدارس است. البته از نویسندگان هم این گله وجود دارد که دنبال این کار را در مدارس نمی‌گیرند.
وی افزود: هر گامی در زمینه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی مؤثر است. حقیقت این است که صداوسیما در این زمینه دست پری ندارد که به نظرم می‌رسد با توجه به حجم تولیدات کتاب‌ها و جامعه انتشاراتی کشور می‌توان شبکه تلویزیونی کتاب تأسیس کرد.
تأثیر حضور نویسندگان در کتابخانه‌های عمومی
مجید ملامحمدی، نویسنده و شاعر و سردبیر نشریه پوپک نیز با اشاره به حمایت از نشریات کودک و نوجوان گفت: حضور نویسندگان در کتابخانه‌ها بسیار اثرگذار است و می‌تواند رابطه میان نویسنده و مخاطب را به خوبی شکل دهد. چند وقت پیش من به اتفاق آقای پوروهاب به ورامین رفتیم و از اشتیاق کودکان لذت بردیم. الحمدلله نهاد در این جهت فعال است و این فعالیت باید با برنامه‌ریزی بهتری امکان مراجعه بیشتر نویسندگان به اقصی نقاط کشور را فراهم کند.
کتاب، اصحاب کتاب و مخاطبان هدف، سه حوزه مسئولیتی نهاد
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی‌نیا مدیر انتشارات دارالحدیث هم در بخش دیگری از این نشست تصریح کرد: به نظرم می‌رسد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دست کم سه حوزه مسئولیتی دارد؛ یکی در حوزه کتاب، دوم اصحاب کتاب و سوم مخاطبان هدف.
وی افزود: زمانی که ناشر کتابی را منتشر می‌کند، مجوز نشر می‌گیرد و دقت زیادی هم در این زمینه انجام می‌شود که تولید محتوای خوبی برای خوانندگان شود اما در حوزه اطلاع‌رسانی و ترویج کتاب و کتابخوانی خوب فعالیت نمی‌کنیم. حداقل یک نسخه از هر کتاب باید به هر کتابخانه برسد و این رسالت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است. چنین کاری هم حمایت از خوانندگان است و هم ناشر و نویسنده. اخیراً آماری منتشر شد که ۴۰ میلیون نفر از مردم بازی موبایلی و کامپیوتری می‌کنند و این در حالی است که این افراد در هفته یک ساعت هم کتاب نمی‌خوانند. واقعیت این است که باید در حوزه ترویج کتاب در فضای مجازی کار جدی شود. نکته دیگر این است که باید یک شبکه تلویزیونی در حوزه کتاب ایجاد شود و به صورت مداوم به معرفی کتاب بپردازد.
آمادگی همکاری نشر جامعه القرآن الکریم با نهاد
سیدعلیرضا طباطبایی مدیر انتشارات جامعه القرآن الکریم نیز در این نشست با اشاره به انتشار بیش از ۵۰ جلد کتاب در سال ۱۴۰۱، بیان داشت: به عنوان عضو انجمن ناشران کودک و نوجوان استان قم امیدوارم نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در حوزه خرید کتاب شفاف عمل کند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: از آنجا که گاهی ارتباطات در میزان خرید از ناشران مختلف تأثیر می‌گذارد، امیدوارم که در انجمن استان قم بتوانیم در حوزه‌های مختلف به نهاد کتابخانه‌های عمومی کمک کنیم.
پیشنهاد شفاف‌سازی برای جلوگیری از بروز سوءتفاهمات
صفا امیری، مدیر انتشارات براق نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به لزوم شفاف‌سازی فرآیند تأیید کتاب از سوی نهاد، عنوان کرد: توقع داریم که نهاد سازوکارهای تأیید یا عدم تأیید کتاب‌هایی که از سوی ناشران به آنها ارائه می‌شود را به صورت شفاف بیان کند، چراکه ما گهگاه از طریق انجمن کودک و نوجوان قم، کتاب‌هایی به کتابخانه‌ها اهداء می‌کنیم اما در برخی از موارد شاهد عدم حضور آنها در این مراکز فرهنگی می‌شویم.
امیری همچنین اضافه کرد: شایسته است ناشران برگزیده بیشتر مورد توجه نهاد باشند و برای جلوگیری از بروز هر گونه سوء‌تفاهم، اسامی انتشاراتی‌ها و میزان خرید کتاب از آنها توسط نهاد اعلام شود.
گفتنی است در این نشست سیدباقر میرعبداللهی معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، محمدرضا هراتی معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی، هادی آشتیانی مشاور اجرایی و امور حوزه دبیرکل، زهرا جعفری مشاور رسانه‌ای دبیرکل، محمدمهدی زرافشان سرپرست اداره‌کل روابط عمومی و امور بین‌الملل، مهدی توکلیان سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان قم نیز در این نشست حضور داشتند.